This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
This person has a SecurePRO™ card. Because this person is not a ProZ.com Plus subscriber, to view his or her SecurePRO™ card you must be a ProZ.com Business member or Plus subscriber.
Connecties
This person is not affiliated with any business or Blue Board record at ProZ.com.
Engels naar Nederlands: Rana Dasgupta, "Solo" General field: Kunst en literatuur Detailed field: Poëzie en literatuur
Brontekst - Engels Magnesium
1
THE MAN HAS WOKEN suddenly, in the dead zone of the night. It is unnaturally hot for the time of year; his throat is raw and there is sweat in all his creases.
He stumbles to the sink for water. Then he sits in his armchair, and snorts a few times to clear his nose.
The bus station outside his window is being modernized, and he can hear drills screaming even at this hour.
In the interest of reducing crime, two blinding floodlights have been installed in the station forecourt. They seem to have deceived the local birds, which now begin their dawn chorus in the middle of the night, just as the man succeeds in dozing off. At this very moment, they are squawking as if possessed.
Breathing heavily in his chair, the man is scorched by a halogen glow from outside, though there is darkness in the room.
Unmindful of the time, the travelers in the bus station bring great ingenuity to the making of noise, shouting and clanging and revving their moribund cars, as if no one were trying to sleep.
The man is nearing the end of his life’s tenth decade, and his apartment is on the fourth floor.
The main room measures four by three and a half meters. There is a bathroom to the side and, at the end, an area for cooking. The window looks out on the stalls in front of the bus station, where people sell goods from China: alarm clocks, watch straps, plastic plants, batteries, T-shirts, souvenirs, and so on. There are also currency sellers, who sit waiting to trade with those who arrive on buses from other countries.
There is a leak in one corner of the man’s ceiling, which lets in water when it rains. This water has leached slowly into the plaster in a shape that resembles a map of Australia, causing paint to fall and a smell of cisterns to hang continually in the room.
The window faces west, so the apartment is brightest in the evening.
The government still sees fit to pay the man a pension every month in order to sustain him in his penury. When he retired, many years ago, this money was quite adequate: he lived alone and had few requirements. But with everything that has happened in the economy, his pension has become nearly worthless, and his savings have disappeared. If it were not for the generosity of his neighbors, who buy food and other supplies for him every month, he would find himself in an alarming situation. They are good people: they pay for the man’s television subscription, and the wife even cooks his meals, since he can no longer manage it himself.
But he does not like bothering them every time he needs more coffee or toilet paper. He has put in many years on this earth, and he feels he has a right to expect that such things will come to him unbidden.
Events have turned the man blind. But his hearing is quite intact, and his primary entertainment is still his television. He sits in front of beauty contests whose contestants he cannot see, and infomercials, and badly dubbed period dramas from England; travel shows, German pornography, and every other kind of modern wisdom.
Sometimes, late at night, when his television is turned off, he hears the interminable ring of a telephone somewhere below, and he lies awake wondering where in the world this yearning might be housed, and what it might seek so insistently in this building.
In the afternoons, the breeze brings with it a slight scent of old urine from the wall below his window. All the men who pass through the bus station duck behind that wall to relieve themselves against it. There are public toilets in the station, but they do not seem to be able to compete with the wall, which holds an uncanny attraction for any man with a full bladder. Even men who have never been there before, and do not realize it is already filled with the reeking sludge of twenty years, give not a second glance to the broken cubicles at the edge of the square. At any moment, two or three of them can be seen standing in the shelter of this wall, shaking out their last drops.
Women use the cubicles, broken as they are.
On hot days, the smells become overpowering, and rain comes as a relief, washing everything away. The blind man sits by the window when the rain is heavy, and he can hear the patters of near and far: the silky spray in the trees, the heavy drumming on plastic water tanks, the hard scatter of roads and pavements, the different metallic pitches of car roofs and drain covers, the baritone trilling of tarpaulin, the sticky overflow of mud, the concentrated gushing of drainpipes—and, for a moment, the landscape springs forth, and he is reminded how it is to see.
With the exception of his back, which tortures him every morning, the man’s health is still passable, and yet, by the sheer force of numbers, his death cannot be so far away.
As a child, the man watched his grandmother put up biographies of the dead on the trees outside their house. She had come from a village near the Black Sea—cut off, now, by the border—and it was the dead from this distant village whose accomplishments were listed on the trunks of those proud and equidistant plane trees. Every day, it seemed, was the death day of someone or other from that remote place, and his grandmother told him the stories over morning tea as she wrote out her obituaries. She tied them with string to the trees, where they decomposed gradually in the rain, to be renewed the following year.
“How do you remember?” he asked her again and again, for it seemed marvelous that the entire history of that lost dynasty could be preserved in her mind. But his father disapproved of the rural practice, and her own life was never written up on a tree.
Sensitive, like all infants, to the beyond, the child had in those years a powerful sense of the infinitude of generations. He had seen people buried in the ground with their eyes closed; and in his mind he envisioned the earth in cutaway, with the stacked-up strata of sleeping bodies so vertiginous in their depth that it was simple to believe the lightness of life on the surface to be no more than their collective dream. For the dreamers, quiet and eternal in their moist refuge, greatly outnumbered those with open eyes.
These early intuitions returned to the man recently when he listened to a television program about a town that was buried underwater after the construction of a dam. Eighty years later, the dam was decommissioned and dismantled. The lake subsided, the river resumed its previous route, and the town rose again into the sunlight.
There had been extensive damage, of course. Water had dissolved the plaster from walls, and roofs had caved in. Wooden buildings had floated away bit by bit. Trees had died, and the whole town stank of dead fish and river weed for weeks after it was drained. But cars still parked on the streets—antique models, as the man remembered from his own youth. There were clocks arrested at different times, and a cinema with the titles of old films stuck up outside. Road signs had stood firm all this time, pointing the way to underwater destinations. In every house, things had been left behind. A man found a jar of pickles in a kitchen, and tasted them, and pronounced them still good. Some old people who had lived in the town before the deluge were taken to see it again—and it was for them as if they were transported back into a childhood fantasy.
These days, the man devotes himself to wading through the principal events of his life in order to discover what relics may lie submerged there. Of course, he has no family around him, his friends have all gone, and he knows that no living person is interested in his thoughts. But he has survived a long time, and he does not want it to end with a mindless falling-off.
Before the man lost his sight, he read this story in a magazine: A group of explorers came upon a community of parrots speaking the language of a society that had been wiped out in a recent catastrophe. Astonished by their discovery, they put the parrots in cages and sent them home so that linguists could record what remained of the lost language. But the parrots, already traumatized by the devastation they had witnessed, died on the way.
The man feels a great fraternity with those birds. He feels he carries, like them, a shredded inheritance, and he is too concussed to pass anything on.
That is why he is combing through his life again. He has no wealth and no heirs, and if he has anything at all to leave behind, it will be tangled deep, and difficult to find.
2
THE MAN IS CALLED Ulrich. The absurdity of this name can be blamed on his father, who had a love affair with all things German. Over the years, a lot of time has gone into explaining it.
Ulrich was born here in Sofia, in an imposing house on Dondukov Boulevard just opposite the Shumenska restaurant. Ulrich’s father built the house in the Viennese style during his years of affluence: he employed an Austrian architect, and had the façade plastered with lyres, urns overflowing with fruit, and the boldfaced year, 1901.
In those days, men like Ulrich’s father, the men in suits and hats, were the minority in Sofia. They were outnumbered by pigs and donkeys and kerchiefed peasants driving poultry and pumpkins. They were outshone by the august Jewish and Armenian merchants who struck business deals amid scented smoke, silks and spittoons. They could barely understand the speech of the women at the market stalls, who sat jangling with iron hoops. The rhythms of commerce were supplied not by the opening times of their banks but by the gait of camels, which came in trains from all over the Ottoman Empire to provide carpets and gold to the Turkish traders around the Banya Bashi mosque. And they were powerless against the Gypsies who took over the city now and then, assembling in an afternoon a swarming settlement of skin tents and fires, filling the bazaars with curiosities from abroad and sowing restless thoughts among the children.
But the men in suits had plans for expansion. As the Ottoman Empire’s tide retreated, Sofia found itself beached in Europe—and these men plotted to turn their provincial Turkish town into a new European capital city. They studied Berlin and Paris to find out what was required, and all of it—cathedral, tramway, university, royal palace, science museum, national theater, national assembly—they re-created faithfully in Sofia. At the entrances to the future metropolis were haystacks piled up like mountains to sustain the multitudes of horses carrying stone and steel for the new constructions, and traders and laborers swarmed over the swampy void left by everything that had been torn down.
Ulrich’s father was a railway engineer. He had had the good fortune, in his youth, to study engineering at the mining school at Freiberg in Moravia, and his career was begun on the Vienna–Constantinople railway line built by Baron de Hirsch. By the time of Ulrich’s earliest memories, his father was engaged across Anatolia and Mesopotamia under Philipp Holzmann, the contractor for Deutsche Bank’s enormous railway investments in the Ottoman Empire, who appointed him senior engineer on the new line from Berlin to Baghdad.
For Ulrich’s father there was no calling more noble, more philosophical, than the railways. As he dreamed, his mustache trembled with the snaking of glinting rails across continents. Next to the churches, synagogues and mosques he saw new edifices hatching roofs of steel and glass, and departure boards unfolding within, full of the promise of discovery. In the ecstasy of his reverie, he hovered above the cartoon face of the planet, now wrapped in twin lines of steel and given over, finally, to science and understanding.
When he took a journey, he traveled second class in order to encounter the awestruck families in traditional clothes who found themselves in a railway carriage for the very first time. He eavesdropped on their anxious commentaries, he grunted conspicuously and shook his head; and while Ulrich’s mother gave her husband discouraging flicks with her gloves, he waited for the right moment to intervene.
“I beseech you all: fear not!” he began grandiloquently. “This is a scientific road, built according to the principles of Newton, and should we travel at triple this speed, still we would come to no harm!”
Having verified to his satisfaction that all mindless chatter had ceased, he stood up to address the company.
“You good and simple folk, who have never traveled faster than the poor horse could drag you through the mud, are lucky to see this day when you are plucked up and propelled as fast as thought! Treasure this moment, and think upon this speed which now sends your minds descending into chasms of terror; for this is the rumbling inside you of the new age.”
When some village woman drew her shawl around her and complained of the nausea that the flashing landscape produced in her stomach, he pointed at the horizon and adjured her:
“Do not look at the poppies outside your window, madam, for they race more rapidly than your senses can apprehend. Look instead at the church spires and mountains in the distance, whose movements are more steady. For this is the vision of our new times: we have been liberated from the myopia that kept human beings peering at their own miserable patch of earth, bound to proclaim with sword and drum its superiority to every other. From now on, they will see far, and look upon a common future!”
As the unfortunate target of this outburst withdrew farther under her wrappings, a meek husband would draw the fire gallantly to himself, asking some timid question about how rails were laid or how signals operated—to which Ulrich’s father gave long and ecstatic answers, gesticulating with the loftiness of the spirit within him, and drawing technical diagrams for the edification of his audience.
Whenever the newspaper arrived in the morning with the story of a railway accident, it would throw him into a temper for days. He cursed the drowsy signalmen or drunken drivers who betrayed the scientific age with idiocy, mutilations and death. “These abominations will cease,” he would retort angrily when anyone chose to engage him on the subject. “It is only a matter of time.”
Much of Ulrich’s childhood was spent in train compartments and hotels, following his father’s work. The entire household set out for weeks on end, journeying to where the tracks gave out. There were the armies of the workers, thousands of them, tented in the brushland under a dome of dust that signaled their labor for miles around: Italians, Greeks, Armenians, Turks, Arabs, Kurds and others from all over the empire—hammering at the desert floor under the supervision of turbaned envoys from the Sublime Porte and handlebar-mustached German engineers. Crowds of cooks, doctors, prostitutes, fruit sellers, musicians, tobacco sellers and dancers advanced with them along the envisioned highway, and, as the daylight expired, an endless congregation of wood fires sprang to life under the stars, chickens and goats were thrust on spits, and great iron cauldrons were set on the flames. Everywhere men were eating, joking, sleeping, arguing and pissing, while packs of camels and horses looked dispassionately on. This was the assembly that hauled the silver lines from the mouth of the metropolis across the scrub of Anatolia, and Ulrich’s father could weep with the grandeur of it.
The earliest memory Ulrich retains is this: He is lying alone at night under translucent canvas, a blanket folded carefully around him. At the edge of his hearing is the hubbub of the multitude, and he watches the twitching shape of a lizard on the roof above him, outlined by the lapping firelight. The brightness of his eyes comes not from these things, however, but from the sounds of the musicians. Even at this age, he does not need to see the dancing to know what reflexes the music induces in the men’s bodies.
After so many years, the melodies have drained away, but he can still recall their effect on his tucked-up child flesh.
He stores another memory from that time, or shortly after: his father’s temper in a café in Constantinople when politics interfered with his work. “If the British Empire is so fragile that a pair of steel rails can bring it down—then let it fall! Will they threaten us because we approach their routes, because we near their India, their precious Suez Canal? We are here to bring the peoples of the world together, and such a mission will stand before any rebuke!”
He stamped on the floor with the injustice of it, and Ulrich learned it was possible to be angry with people one did not know.
Ulrich’s father’s idealism proved to be a liability in the long run. When, during the Great War, the British destroyed the railway tracks he had helped to build, he took it as a personal calamity, as if the charges had been set at his own nerve junctions, and he fretted about it for the rest of his life. Trying to pull his country as fast as possible out of Asia, he never thought he would be razed by an excess of Europe.
Ulrich’s mother’s name was Elizaveta. Throughout Ulrich’s life, whenever he has wished to picture her happy, he has returned to one memory. He wakes in his tent in the desert to find his parents already arisen. He crawls out into the dawn, fuddled by sleep: the fires are burning for breakfast, a camel coughs clouds in the chill, and the horizon is smooth and bichrome. His mother sits on a wooden stool sipping steaming tea, and she stares from under her shawl at the sun’s bubble, ascending over the edge of the world and turning her smile orange.
She picked up Turkish and Arabic, and she loved to set out among the villages with a muleteer and pay visits to the local women. She made sketches for them of Bulgarian peasant costumes so they would have an idea of the place she had come from, and she kept notebooks full of observations about their beliefs and customs. Sometimes she stayed away for three days at a time, journeying with her young son through the Tigris Valley with only her Bulgarian manservant and a Kurdish guide for company.
Is Ulrich deceiving himself when he imagines that he has stood with her in an ancient monastery carved entirely out of rock, somewhere on the way to Mosul, where the aged bishop has taken vows of silence and lives in solitude on the top of an inaccessible mountain? Surely not: for he remembers looking up to the astonishing incline where every day the man lowers a basket for his food—the basket in which, when his last mortal sickness comes upon him, he will send down a message so they may climb up to collect his body. Ulrich remembers eating mulberries and pomegranates plucked from trees by the Tigris, and all the flowers, and his mother laughing with her Kurdish guide, saying, This is paradise.
Another snatch of the past: Ulrich has been dressed in a red shirt (for the wearing of blue is offensive to Yezidi people, and how marvelous that there can be a prohibition on a color!), and he sits in a dim room in a low-built house whose threshold is decorated with a painted snake. There is a woman seated on a mat who wears a flowing headdress (whose unfamiliar folds are disquieting to the young boy) and who cuts up into squares, with great delectation, a pulpy substance that is shiny on her fingers. She eyes him curiously, and without warning she is possessed by the desire to stroke his cheeks with her sticky hands. He runs to take shelter behind his mother, who appalls him by eating these syrupy squares and declaring her delight. On the journey home, she tells him these people have experienced violent raids and live in terror of a great massacre: their religion is an offense to the Musulmans who live in these parts, and now that the empire is breaking up, they are in perpetual peril. And with the narcissism of childhood he is filled with regret at having denied the woman his cheek when she was about to die.
Ulrich remembers his father’s late-night fury at Elizaveta when she returned from one of those rural expeditions—and perhaps they were less numerous than he now imagines. For he also recalls the heavy tedium of big-city hotels where the family stayed for weeks together, and restaurants where his mother sat in unending debates over politics. Elizaveta had a consuming passion for Ottoman affairs—she wrote about them regularly for the Bulgarian newspapers—and she was never so content as when exchanging political analyses with other informed observers. These conversations drove her young son to distraction. He hated the diplomats and businessmen whose arguments absorbed her so, and he tried to disrupt their speeches with tears and full-blown choking tantrums. He developed an array of ruses for prising Elizaveta’s attentions away from them, and though she held out for a while, his complaints of sickness, headaches and ringing in his ears would eventually force her to board a train with him back to Sofia.
He sang on the journey, happy to have her to himself again. He was joyful when they arrived back at home (the house cold and dim save for the small corner kept alive by his grandmother’s movement), and he ran off to play with the children he knew in the houses round about. But each time, he discovered that they had grown out of the games he had shared with them before he went away, and turned to others he did not know—ones that seemed calculated to exclude casual visitors such as he.
Perhaps this was why Ulrich became such a solitary child. The stuccoed cube of his bedroom, perched up in that big house, became the most dependable thing in his world, and he filled it with the ample emission of his daydreams.
His father was exasperated by his early signs of introversion.
“You are privileged enough, at a young age, to enjoy the society of talented and influential men—and all you can do is stammer and scratch and hold your foot in your hand like a fool. You will not be a failure, my son. Whatever it takes, I will not allow it.”
Vertaling - Nederlands Magnesium
Een
De man is plotseling wakker geworden, in het holst van de nacht. Het is onnatuurlijk warm voor de tijd van het jaar – zijn keel doet zeer en in elke huidplooi heeft zich het zweet verzameld.
Hij stommelt naar de gootsteen om water te halen. Daarna gaat hij in zijn leunstoel zitten en haalt zijn neus een paar maal op.
Het busstation onder zijn raam krijgt een opknapbeurt, hij kan de drilboren zelfs op dit uur horen brullen.
Om de criminaliteit in te perken zijn er twee verblindende schijnwerpers geplaatst voor het station. Die hebben blijkbaar de lokale vogels in de war gebracht, want ze beginnen hun ochtendzang nu midden in de nacht, net wanneer de man erin slaagt weg te dommelen. Juist op dit moment krijsen ze als bezetenen.
Zwaar ademend zit de man in zijn stoel, beschenen door de verzengende gloed van een halogeenlamp buiten, ondanks de duisternis die binnen in de kamer heerst.
Zonder acht te slaan op het uur van de nacht zijn de reizigers bijzonder bedreven in het lawaai maken, ze schreeuwen en claxonneren en laten de motor ronken van hun zieltogende wagens, alsof er niemand is die de slaap probeert te vatten.
De man nadert het eind van het tiende decennium van zijn leven, en zijn appartement bevindt zich op de vierde verdieping.
De grootste ruimte meet vier bij drieënhalve meter. Er is een toilet aan de zijkant en in de verste hoek een kookruimte. Het raam kijkt uit op de kraampjes vóór het busstation, waar mensen spullen uit China verkopen: wekkers, horlogebandjes, plastic sierplanten, batterijen, T-shirts, souvenirs en dergelijke. Ook zitten er geldwisselaars in afwachting van reizigers die arriveren uit andere landen om zaken mee te doen.
In een hoek van het plafond is een plek die water doorlaat als het regent. Dit water is langzaam in het pleisterwerk getrokken en heeft een vlek gevormd die aan de kaart van Australië doet denken en maakt dat de verf er afbladdert en er constant een geur van stortbakken in de kamer hangt.
Het raam kijkt uit op het westen, dus ’s avonds is het het lichtst in het appartement.
De regering acht het nog altijd gepast de man iedere maand van een pensioen te voorzien om zijn armoede in stand te houden. Toen hij vele jaren geleden met pensioen ging, was dit bedrag redelijk toereikend: hij woonde alleen en kon van weinig leven. Maar met alles wat zich heeft voorgedaan in de economie is zijn pensioen waardeloos geworden, en zijn zijn spaarcenten verdampt. Zonder de vrijgevigheid van zijn buren, die iedere maand eten en andere levensbehoeften voor hem kopen, zou hij nu in bijzonder netelige omstandigheden verkeren. Het zijn goede mensen: ze betalen zijn kijkgeld, en de vrouw kookt zelfs voor hem, aangezien hij dat zelf niet meer kan.
Maar hij valt ze liever niet lastig elke keer dat de koffie of het toiletpapier op is. Hij heeft al heel wat jaren doorgebracht op deze wereld, en hij meent dat hij het recht heeft te verwachten dat zulke zaken hem ongevraagd zullen toekomen.
Door omstandigheden is de man blind geworden. Maar zijn gehoor is nog behoorlijk, en hij brengt nog steeds het grootste deel van zijn tijd door voor zijn tv. Hij zoekt tevergeefs naar programma’s over jazz, want die zenden ze niet uit – in plaats daarvan consumeert hij schoonheidswedstrijden, infomercials, Duitse porno, reisprogramma’s en andere soortgelijke vormen van moderne verworvenheden.
Soms, ’s avonds laat, als zijn televisie uit staat, hoort hij het eindeloze overgaan van een telefoon ergens beneden, en ligt hij zich klaarwakker af te vragen waar zich dit vurige verlangen in ’s hemelsnaam afspeelt, en waarnaar het zo aanhoudend op zoek is in dit gebouw.
’s Middags voert de wind een zwakke geur mee van oude urine van de muur onder zijn raam. Alle mannen die van het busstation komen duiken achter die muur om hun blaas ertegen te ledigen. Er zijn openbare toiletten in het station, maar die zijn blijkbaar niet in staat te concurreren met de muur, die een geheimzinnige aantrekkingskracht uitoefent op iedere man met een volle blaas. Zelfs mannen die er nooit eerder zijn geweest, en zich niet realiseren dat de plek al doordrenkt is van de dampende drab van twintig jaar, keuren de kapotte hokjes aan de rand van het plein geen blik waardig. Ieder moment kun je twee of drie van hen in de beschutting van deze muur hun laatste druppels zien staan afschudden.
Vrouwen maken gebruik van de hokjes, kapot of niet.
Op warme dagen kunnen de dampen overweldigend zijn, en de regen, die alles wegspoelt, is een welkome gast. De blinde man zit bij het raam als het hevig regent en hij het diverse gekletter dichtbij en veraf kan horen: het zijdezachte sproeien in de bomen, het zware trommelen op de plastic waterbassins, het harde neerplenzen op straten en stoepen, de verschillende metalige toonhoogtes van autodaken en putdeksels, het bonzend vibreren van zeildoek, de plakkerige modderstroom, het massieve spoelen door de rioolbuizen – en even komt het landschap tot leven en wordt hij eraan herinnerd hoe het is om te kunnen zien.
Op zijn rug na, die hem elke ochtend kwelt, is de gezondheid van de man nog vrij behoorlijk, en toch, de pure macht van het getal bepaalt dat zijn dood niet erg lang op zich kan laten wachten.
Als kind had de man zijn grootmoeder biografieën van de doden aan de bomen bij hun huis zien bevestigen. Ze kwam uit een dorp in de buurt van de Zwarte Zee – inmiddels onbereikbaar geworden door de grens – en het waren de doden uit dat verre dorp wier verrichtingen werden opgesomd op de stammen van die trotse en op gelijke afstand van elkaar geplante platanen. Iedere dag leek wel de sterfdatum te zijn van die of gene uit dat verre dorp, en zijn grootmoeder vertelde hem hun geschiedenis tijdens het ontbijt terwijl ze haar necrologieën uitschreef. Ze bond ze met touwtjes aan de bomen, waar ze langzaam maar zeker verrotten in de regen, om het jaar daarop ververst te worden.
‘Hoe kun je je dat nou herinneren?’ vroeg hij haar keer op keer, want hij kon zich niet voorstellen dat de complete geschiedenis van die verloren dynastie in haar geest kon zijn opgeslagen. Zijn vader keurde de plattelandsgewoonte echter af en haar eigen levensgeschiedenis werd nimmer vastgelegd en aan een boom gehangen.
Als ieder kind gevoelig voor het onbekende, koesterde de man in die jaren een sterk besef van de oneindige hoeveelheid generaties. Hij had mensen begraven zien worden met hun ogen dicht – en hij stelde zich de aarde als opengewerkt voor, waarin de gestapelde lagen slapende lichamen zich zo duizelingwekkend voortzetten de diepte in dat het niet moeilijk was om het futiele leven aan de oppervlakte te beschouwen als niet meer dan hun collectieve droom. Want de stille, eeuwige dromers in hun vochtige schuilplaats overtroffen degenen met open ogen vele malen in aantal.
Deze oude gevoelens waren onlangs teruggekeerd, toen de man naar een tv-programma luisterde over een stad die onder water was gelopen na de bouw van een dam. Tachtig jaar later was de dam uit bedrijf genomen en ontmanteld. Het waterpeil daalde, de rivier hernam zijn oude loop en de stad herrees in het zonlicht.
Er was natuurlijk veel schade aangericht. Het water had de pleisterkalk van de muren opgelost en daken waren ingestort. Houten gebouwen waren stukje bij beetje weggedreven. Bomen waren doodgegaan, en de hele stad stonk nog weken nadat ze was drooggevallen naar dode vis en onderwaterplanten. Maar er stonden nog auto’s geparkeerd in de straten – antieke exemplaren, zoals de man zich herinnerde uit zijn jeugd. Klokken stonden stil op verschillende tijdstippen, en op de gevel van een bioscoop werden titels aangekondigd van oude films. Verkeersborden waren al die tijd blijven staan, de weg wijzend naar onderwaterbestemmingen. In elk huis waren dingen achtergebleven. Een man vond een pot pickles in een keuken, proefde ervan en zei dat ze nog steeds goed waren.
Er waren nog een paar oude mensen die in de stad hadden gewoond voordat ze onderliep – men nam ze mee ernaartoe en voor hen was het alsof ze teruggevoerd werden in een kinderfantasie.
De laatste tijd wijdt de man zich aan het doorwaden van de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven om te ontdekken welke overblijfselen daar nog boven water te krijgen zijn. Uiteraard heeft hij geen familie meer, zijn vrienden zijn allemaal dood, en hij weet dat er niemand in leven is die geïnteresseerd is in zijn overpeinzingen. Maar hij heeft al zo lange tijd overleefd, hij wil niet dat het uitloopt op een stupide wegzakken in vergetelheid.
Voordat de man zijn gezichtsvermogen verloor, had hij in een tijdschrift het volgende verhaal gelezen: een groep onderzoekers was gestuit op een aantal papegaaien dat de taal sprak van een gemeenschap die was weggevaagd tijdens een recente ramp. Verbluft over hun ontdekking stopten ze de papegaaien in kooien en zonden ze naar hun thuisland, zodat linguïsten zouden kunnen vastleggen wat er restte van de uitgestorven taal. Maar de papegaaien, die al getraumatiseerd waren door de verwoesting waarvan ze getuige waren geweest, stierven onderweg.
De man voelt zich bijzonder verbonden met deze vogels. Hij heeft het gevoel dat hij net als zij een fragmentarische erfenis met zich meedraagt en te beschadigd is om er iets van door te geven.
Dat is waarom hij zijn leven opnieuw naloopt. Hij geniet geen rijkdom en heeft geen erfgenamen, en als er al iets is dat hij zou kunnen nalaten, zal het diep weggemoffeld zijn en moeilijk te vinden.
Twee
De man heet Ulrich. De absurditeit van die naam kan zijn vader worden toegerekend, die verliefd was op alles wat Duits was. In de loop der jaren is er heel wat tijd verdaan met het verklaren van die keuze.
Ulrich is hier in Sofia geboren, in een indrukwekkend huis aan de Dondoekov Boulevard, recht tegenover het Sjoemenska-restaurant. Ulrichs vader had het huis in Weense stijl laten bouwen tijdens zijn jaren van rijkdom: hij nam een Oostenrijkse architect in dienst, en liet de voorgevel bepleisteren met lieren en van fruit overlopende urnen, en het bouwjaar in een vet font – {vet}1901{/vet}.
In die dagen vormden mannen als Ulrichs vader, de mannen in pak en met hoed, de minderheid in Sofia. Ze werden in aantal overtroffen door de varkens en ezels en boeren met halsdoeken die handel dreven in pluimvee en pompoenen. Ze werden overtroffen in luister door de verheven joodse en Armeense kooplieden die handelsovereenkomsten sloten te midden van geparfumeerde rookwalm, zijden stoffen en kwispedoren. Ze konden maar nauwelijks verstaan wat de vrouwen achter de marktkramen met hun lawaaierige metalen hoepelrokken zeiden. De cadans van het verkeer werd niet bepaald door de openingstijden van hun bank maar door de tred van de kamelen, die in colonnes arriveerden vanuit alle hoeken en gaten van het Osmaanse Rijk om de Turkse handelaars rond de Banja Basji-moskee te voorzien van tapijten en goud. En ze stonden machteloos tegenover de zigeuners die van tijd tot tijd de stad overnamen, in één middag tijds een drukbevolkte nederzetting inrichtten van lederen tenten en kampvuren, de bazaars vulden met buitenlandse curiosa en rusteloze ideeën verspreidden onder de kinderen.
Maar de mannen in pak koesterden plannen voor uitbreiding. Terwijl het tij voor het Osmaanse Rijk keerde, bleek Sofia te zijn aangespoeld aan de kust van Europa – en deze mannen smeedden plannen om hun provinciaalse Turkse stad om te toveren in een nieuwe Europese hoofdstad. Ze bestudeerden Berlijn en Parijs om te zien wat daarvoor nodig was, en dat alles – kathedraal, tram, universiteit, koninklijk paleis, wetenschapsmuseum, nationaal theater, nationale vergadering – herschiepen zij naar zuiver geweten in Sofia. Bij de toegangswegen van de toekomstige metropool stonden torenhoge hooibergen om de massa’s paarden gaande te houden met het vervoeren van steen en staal ten behoeve van de nieuwe bouwwerken, en kooplui en arbeiders zwermden uit over de drassige vlakten die waren achtergebleven na alles wat gesloopt was.
Ulrichs vader was spoorwegbouwkundige. Hij had het geluk gehad in zijn jonge jaren machinebouwkunde te hebben gestudeerd aan de mijnbouwschool te Freiberg in Moravië, en zijn carrière was begonnen bij de aanleg van de spoorweg van Wenen naar Konstantinopel door Baron de Hirsch. Tegen de tijd van Ulrichs oudste herinneringen was zijn vader werkzaam van Anatolië tot Mesopotamië voor Philipp Holzmann, de aannemer van de enorme investeringen die de Deutsche Bank deed in het spoorwegennet in het Osmaanse Rijk, die hem aanstelde als hoofd-bouwkundige van de nieuwe spoorlijn van Berlijn naar Bagdad.
Voor Ulrichs vader bestond er geen edeler, geen wijsgeriger roeping dan de spoorwegen. Wanneer hij droomde beefde zijn snor van de blinkende rails die zich over de continenten uitsponnen. Naast kerken, synagogen en moskeeën zag hij nieuwe gebouwen verrijzen voorzien van daken van staal en glas, waarbinnen vertrekstatenborden zich ontvouwden, vervuld van de belofte van nieuwe ontdekkingen. In de extase van zijn dromelarijen zweefde hij boven het karikaturale voorkomen van de planeet, dat nu gehuld was in gepaarde lijnen van staal en zich eindelijk gewonnen had gegeven aan de wetenschap en het verstand.
Wanneer hij op reis ging, reisde hij tweede klas, om de overdonderde gezinnen in traditionele kledij te ontmoeten die zich voor de eerste maal in een treinwagon bevonden. Hij luisterde hun verontruste reacties af, gromde nadrukkelijk en schudde z’n hoofd – en terwijl Ulrichs moeder hem ontmoedigende tikjes met haar handschoenen gaf, wachtte hij het juiste moment af om te interveniëren.
‘Ik smeek u allen: vreest niet!’ begon hij dan bombastisch. ‘Dit is een wetenschappelijke weg, gebouwd volgens de beginselen van Newton, en wanneer we zouden reizen met een drievoud van deze snelheid, dan nog zou ons geen rampspoed treffen!’ Als hij dan tot zijn voldoening constateerde dat alle dwaze kletspraat was verstomd, ging hij staan om het gezelschap toe te spreken: ‘Gij braaf en eenvoudig volk, dat nimmer sneller heeft gereisd dan het armzalige paard u door de modder wist voort te slepen, u hebt het geluk deze dag te mogen beleven waarop u plots bent opgetild en voortgejaagd wordt zo snel als u kunt denken! Koester dit ogenblik en richt uw aandacht op deze snelheid die uw geest in afgronden van paniek heeft gezonden – want dit is het eerste rommelen binnen in u van het nieuwe tijdsgewricht.’
Toen een dorpelinge haar omslagdoek om haar heen wikkelde en klaagde over de misselijkheid die het voorbijflitsende landschap in haar maag veroorzaakte, wees hij op de horizon en bezwoer haar: ‘Kijk niet naar de klaprozen daarbuiten, mevrouw, want die razen sneller voorbij dan uw zinnen kunnen vatten. Kijk in plaats daarvan naar de kerktorens en bergen in de verte, wier bewegingen meer gestaag zijn. Want dit is het beeld van ons nieuwe tijdperk: we zijn bevrijd van de bijziendheid die de mens vastklonk aan het turen naar z’n eigen armzalige lapje grond, gedwongen met zwaard en trom de superioriteit ervan boven elk ander uit te roepen. Van nu af zal de mens zijn horizon verbreden en een gemeenschappelijke toekomst in het vooruitzicht hebben!’
Terwijl het onzalige mikpunt van deze uitbarsting zich verder verborg onder haar omhulselen, placht een zachtmoedige echtgenoot de aanval dapper af te buigen naar zichzelf, door een bedeesde vraag te stellen over hoe de rails werden aangelegd of hoe de seinen werkten – waarop Ulrichs vader lange en geëxalteerde antwoorden gaf, vergezeld van gebaren die zijn hooghartige geest hem ingaven, en opgeluisterd met technische diagrammen om zijn gehoor te stichten.
Als de ochtendkrant melding maakte van een treinongeval, was hij dagen achtereen slecht gehumeurd. Hij vervloekte de slaperige seinhuiswachters of dronken machinisten die het tijdperk van de wetenschap verraadden met stompzinnigheid, verminkingen en dood. ‘Dit soort gruwelen is van voorbijgaande aard,’ placht hij vinnig te antwoorden wanneer iemand hem erover aansprak. ‘Het is slechts een kwestie van tijd.’
Een groot deel van Ulrichs kindertijd bracht hij door in treinwagons en hotels, in het spoor van zijn vaders werk. Het complete huishouden werd ingeladen voor wekenlange reizen, naar waar het spoor leidde. Er waren legers arbeiders ingezet, duizenden, ondergebracht in tentenkampen in de woestenij onder een koepel van stof die hun aanwezigheid mijlenver in de omgeving kenbaar maakte – Italianen, Grieken, Armeniërs, Turken, Arabieren en Koerden, en anderen vanuit alle hoeken van het rijk – die erop los hamerden op de grond van de woestijn, onder supervisie van de gezanten van de Verheven Porte en de met krulsnor behepte Duitse bouwkundigen. Menigten koks, artsen, prostituees, fruithandelaars, muzikanten, tabakverkopers en dansers rukten met hen op langs de geplande route, en als het daglicht het liet afweten, kwam er een eindeloze verzameling houtvuren tot leven onder de sterrenhemel, werden er kippen en geiten aan het spit geregen en enorme ketels boven het vuur gehesen. Overal waren mensen aan het eten, grappen, slapen, ruziën en pissen, onder het bedaarde oog van de kuddes kamelen en paarden. Dit was de troep die de zilveren lijn van de mond van de metropool over de Anatolische woestenij leidde, en Ulrichs vader kon tot tranens toe geroerd zijn vanwege de pracht ervan.
De vroegste herinnering die Ulrich nog altijd koestert is deze: hij ligt alleen ’s nachts onder doorschijnend tentdoek, zorgvuldig ingestopt onder een deken. Hij kan nog net het kabaal horen dat de menigte voortbrengt, en hij ziet de nerveus bewegende schaduw van een hagedis op het dak boven hem, afgetekend in de flakkerende vuurgloed. De helderheid van zijn ogen wordt evenwel niet veroorzaakt door deze dingen, maar door de klanken die de muzikanten voortbrengen. Zelfs op zijn leeftijd hoeft hij het dansen zelf niet te zien om te weten welke reflexen de muziek teweegbrengt in het menselijk lichaam. Na al die jaren zijn de melodieën weggespoeld, maar hij kan nog altijd het effect oproepen dat ze hadden op zijn ingestopte kinderlijf.
Hij bewaart nog een andere herinnering uit die tijd, of kort daarna: zijn vaders woede-uitbarsting in een café in Konstantinopel toen de politiek zich bemoeide met zijn werk. ‘Als het Britse Rijk zo zwak is dat een stel stalen rails het kan doen ineenstorten – láát het dan maar vallen! Zullen zij ons bedreigen omdat we in de buurt van hun India komen, van hun dierbare Suez-kanaal? Wij zijn er om de volkeren van de wereld samen te brengen, en een missie als deze kan elke vorm van kritiek weerstaan!’ Hij stampte op de vloer vanwege deze onrechtvaardigheid, en Ulrich leerde dat het mogelijk was kwaad te zijn op mensen die je niet kende.
Het idealisme van Ulrichs vader bleek op den lange duur een blok aan zijn been te zijn. Toen de Britten tijdens de oorlog de spoorwegen vernielden die hij had helpen aanleggen, nam hij dat op als een persoonlijke rampspoed, alsof de aanvallen op zijn eigen zenuwcentrum waren gericht, en hij bleef er de rest van z’n leven over kniezen. Hij trachtte zijn land zo snel mogelijk van Azië te bevrijden, en hij had nooit kunnen denken dat hij zou worden vernederd door een Europese uitspatting.
Ulrichs moeder heette Elizaveta. Zijn leven lang is Ulrich, wanneer hij zich haar gelukkig probeert voor te stellen, teruggekeerd naar die ene herinnering. Hij ontwaakt in zijn tent in de woestijn en merkt dat zijn ouders al zijn opgestaan. Hij kruipt naar buiten de dageraad in, nog half slaperig – het vuur is aangestoken voor het ontbijt, een kameel kucht wolkjes in de ochtendkilte, en de einder is strak en tweekleurig. Zijn moeder zit op een houten kruk slokjes dampende thee te drinken, en ze tuurt van onder haar hoofddoek naar de bol van de zon, zoals die over de rand van de wereld omhoogkruipt en haar glimlach oranje kleurt.
Ze leerde zichzelf Turks en Arabisch, en ze hield ervan met een muilezeldrijver de dorpen in te trekken en de vrouwen van de lokale bevolking op te zoeken. Ze maakte schetsen voor hen van Bulgaarse klederdracht, zodat ze zich een beeld konden vormen van de plek waar ze vandaan kwam, en ze hield aantekenboekjes bij vol observaties betreffende hun geloof en gewoonten. Soms bleef ze drie dagen aan een stuk weg, en reisde ze met haar jonge zoon door de Tigrisvlakte met slechts haar Bulgaarse bediende en een Koerdische gids als gezelschap.
Houdt Ulrich zichzelf voor de gek als hij zich voorstelt hoe hij met haar in een eeuwenoud klooster staat dat geheel en al uit een rots gehouwen was, ergens op de weg naar Mosoel, waar de bejaarde bisschop een stiltegelofte heeft afgelegd en in afzondering op de top van een ontoegankelijke berg woont? Beslist niet: want hij herinnert zich goed hoe hij tegen de verbazingwekkende helling opkijkt waar de man elke dag een mand neerlaat voor zijn voedsel – de mand waarin hij, als zijn laatste dodelijke ziekte zich aandient, een bericht zal neerlaten, zodat ze naar boven kunnen klimmen om zijn lijk te bergen. Ulrich herinnert zich hoe hij moerbeien en granaatappels at die ze plukten van de bomen langs de Tigris, en alle bloemen, en hoe zijn moeder lacht met haar Koerdische gids en zegt: Dit is het paradijs.
Nog een brokstuk van het verleden: Ulrich draagt een rood overhemd (want het dragen van blauw is beledigend voor de jezidi’s, en hoe wonderlijk dat er een verbod kan gelden op een kleur!) en hij zit in een schemerige kamer in een laag gebouwd huis waarvan de drempel is versierd met een geschilderde slang. Op een kleedje zit een vrouw met loshangend haar (de ongewone kronkels maken de jongen onrustig) met groot genot een slappe substantie in blokjes te snijden die haar vingers doen glanzen. Ze neemt hem de hele tijd bijzonder nieuwsgierig op, en zonder waarschuwing blijkt ze opeens bezeten van het verlangen zijn wangen te strelen met haar plakkerige handen. Hij snelt naar zijn moeder om zich achter haar te verbergen, maar hij is nog meer ontzet als zij van die stroperige blokjes eet en haar verrukking erover kenbaar maakt. Op de terugweg vertelt zijn moeder hem dat deze mensen gewelddadige razzia’s hebben ondergaan en in angst leven voor een grote slachting: hun religie is aanstootgevend voor de muzelmannen die in de omgeving wonen en nu het rijk uiteenvalt, verkeren ze in constant levensgevaar. En met het narcisme van de kinderjaren raakt hij vervuld van spijt dat hij de vrouw zijn wang niet gunde terwijl ze op het punt stond te sterven.
Ulrich herinnert zich hoe woedend zijn vader was op Elizaveta toen ze laat in de avond terugkeerde van een van die landelijke expedities – en misschien waren ze wel minder talrijk dan hij zich nu voorstelt. Want hij herinnert zich ook de enorme verveling die uitging van de grote stadshotels waar het gezin wekenlang samen verbleef, en de restaurants waar zijn moeder oneindige discussies voerde over politiek. Elizaveta koesterde een verterende hartstocht voor de Osmaanse kwestie – ze schreef er regelmatig over in de Bulgaarse kranten – en niets schonk haar zo veel voldoening als wanneer ze politieke analyses kon uitwisselen met andere begeesterde waarnemers. Maar deze gesprekken maakten haar jonge zoon hoorndol. Hij haatte de diplomaten en zakenlui wier betoog haar zo in beslag namen, en hij trachtte hun woordenvloed te doorbreken middels tranen en volslagen verstikkende woedeaanvallen. Hij ontwikkelde een rits listen om Elizaveta’s aandacht voor hen weg te kapen, en hoewel ze het een tijdlang uithield, zouden zijn klachten over misselijkheid, hoofdpijn en oorsuizingen haar uiteindelijk dwingen de trein te nemen en met hem terug te reizen naar Sofia.
Hij zong tijdens de reis, blij dat hij haar weer voor zichzelf had. Hij was vrolijk toen ze weer thuiskwamen (het huis koud en donker op de kleine hoek na die levendig werd gehouden door de bewegingen van zijn grootmoeder) en rende naar buiten om met de kinderen te spelen die hij kende in de buurt. Maar elke keer ontdekte hij dat ze de spelletjes die hij met hen had gespeeld voor hij vertrok waren ontgroeid, en nu andere speelden die hij niet kende – van het soort dat speciaal leek uitgedacht om tijdelijke bezoekers als hij buiten te sluiten.
Misschien was dit waarom Ulrich zo’n eenzaam kind werd. De bepleisterde kubus van zijn slaapkamer, die hoog in het grote huis was neergestreken, werd het meest betrouwbare ding in zijn wereld, en hij vulde het met zijn overvloedige stroom dagdromen.
Zijn vader maakte zich kwaad over zijn vroege tekenen van introversie. ‘Je bent bevoorrecht genoeg, op jonge leeftijd, om het gezelschap te genieten van getalenteerde en invloedrijke mannen – en al wat je doet is stamelen en je krabben, en je zit met je voet in je hand als een dwaas. Je wordt geen mislukkeling, mijn zoon. Linksom of rechtsom, ik zal dat niet toestaan.’
Engels naar Nederlands: Gean Moreno, "Really There" General field: Kunst en literatuur Detailed field: Kunst, kunstnijverheid, schilderkunst
Brontekst - Engels REALLY THERE
How unflagging the discretion with which wanting
things, how patient.
He thinks, impatience
hyacinth, bougainvillea, morning=s staccato of sprinklers,
settling into a hammock recently stung over what will be
tomorrow=s dwindling remnants of a backyard,
its indispensable elsewhere.
To mangle a landscape into a sentence,
wrote Cannetti. To mangle this reticent piece of property
into future surprise; to silver every uneventful stone,
flower, intractable stretch of dead grass;
to ascend septic tank to alabaster moon status;
to pursue our quotidian to ineffability=s rim
and live from the chase as if it bore sustenance.
A dud, this poem has been shelved for years. The idea of writing poems has been shelved for years. I keep this little ditty, along with a handful of others, only because we still live on that reticent piece of property—a little bungalow with an oversized and untamable backyard—that it aches to silver with clumsy words. And I keep it also because once in a while, pressed for time or ideas, I can turn these little uncooperative texts that never allowed themselves to be shaped quite right into useful prose—or something like it.
I thought about it again yesterday—the poem and the house and the backyard, tinfoil (my words) as pauper’s silver—as I read this at the very beginning of Gertrude Stein’s Paris France:
After all everybody, that is, everybody who writes is interested in living inside themselves in order to tell what is inside themselves. This is why writers have to have two countries, the one where they belong and the one in which they live really. The second one is romantic, it is separate from themselves, it is not real but it is really there.
I keep thinking that for a long time inside and out, real and really there, belonging and not belonging have been difficult to discern and differentiate. At least this is the lesson that I take away from all the efforts in recent art to re-enchant the quotidian. It seems so many of us are trying to turn the real, now that we’re not sure where to locate it exactly, into the really there—our necessary second country.
I’m thinking about the mundane tonight, I have to admit, because I don’t want to think about it anymore. Not in this way.
TERROR AFTER SUNRISE
Around the time that a spade of exhibitions centered on the new Goth aesthetic began to be organized a couple of years ago I was invited to contribute a text to a newspaper, a sort of Arts & Leisure spoof appropriately called Arts & Leisure. Artists Julieta Aranda and Carlos Motta were putting together.[=> odd line; incorporate in former line?] Its theme was the loss of criticality in contemporary art writing. I guess I was supposed to write something critical. Most contributors did. Instead, I offered to write some fiction—or something like it.
There is a story by H. P. Lovecraft, Pickman’s Model, about a painter of monsters, of unimaginable abominations. The story is set mostly in an ancient and sinister New England cellar, where the painter Pickman, shun from the city’s respectable salons and drawing rooms, has set up shop. He paints only ungodly creatures that the narrator is sure no human being, aside from those who have dealings with the Fiend, could ever paint—at least not with such verisimilitude, breathing such life into them. Frightened by the strange sounds that echo through the cellar, the narrator vacantly slips into his pocket one of the curled photographs that Pickman has pinned to the corner of a canvas. Unaware of this, he’s surprised to find it the next morning. He thinks, before he actual looks at it, that it’s probably a photograph of some scenery that Pickman is using as background in the paintings. But it turns out to be an image of an actual beast.
I copied the story and sent it in as my own. The only thing I altered was that the image on the photograph that frightens the narrator so much is of a mundane noonday scene. I didn’t write anything very specific, but I imagined it as a moment just after lunch in a lazy town, a few empty tables outside a café. Miami Beach mid-week, mid-November, for instance but not necessarily. I thought that the location should be indeterminate, because, as I wrote in the story I rewrote, the scene was the same as every scene everywhere—the apotheosis of our contemporary banality, something that has to do with the general equivalency of everything, with a world that becomes inhospitable in its absolute and staggering uniformity. And this was what really frightened the narrator. And, by implication, what should really frighten us.
More terrifying than all the ghouls and ghosts and vampires that this new Goth aesthetic is so fond of, I wanted to point out, is the everyday alienation that it embodies without addressing, that it channels without being aware of it. Most terrifying of all may be the blissful ignorance with which it embodies these things.
MONSTERS AND MIMESIS
Jesse Bransford turned me on to the Lovecraft story. He teaches it as a central text in his graduate painting seminar. When he first mentioned this, over a beer in a Brooklyn dive, I thought it was so funny. Yve-Alain Bois, Douglas Crimp and Lovecraft. He may not even bother to teach the first two. But that’s the way I imagined it. Lofty Octoberists meet one of the lowest (in some eyes) points of the culture, Provincetown’s [Providence??] paranoid fabulist. And then I thought of how Pickman’s monsters, as allegories for painting, could be read seriously—graduate seminar-seriously. Painting as mimesis’ favorite would certainly produce monsters the moment that the real itself became monstrous. What Pickman paints is what the world has to offer—and, lately, it’s been nothing but abominations.
LIVING DEAD
When I first read the Lovecraft story I immediately thought of Steven Parrino’s tortured paintings. His “collapsed monochromes,” twisted and deformed and often oversized sideshow freaks, are mirrors of the monstrous real. A reflection distilled, pared down, if you like. But all the violence is still there. They are black holes, cancelled spaces, that stand in for the everyday scenery against which we surrender something important on a daily basis—desire, agency, autonomy, difference... You know the list. These paintings are the necessary décor for the run-down house of our disenchantment.
Against paintings that have twisted in on themselves, that cringe and curl like unfixed junkies, we, sad and impotent viewers, are the derelicts that Parrino bumps into one morning on Stanton Street. “The wind was cold, felt as if it would sear [tear?] the flesh from my face. The scene before me of those approaching figures staggering lifeless made me think that maybe during the night, while I lay asleep, the desperate act was committed and the last living person was me. This is the day of the second sun, I thought, the morning of the corpse.”
Every morning is the morning of the corpse. Every one of his twisted monochromes—it’s as if the garrote was one of his studio tools—is a desperate counter-act. We are, in our age of necropolitics, the new zombies, innocuous, errant.
In The No Texts, Parrino also writes this:
When I started making paintings, the word on painting was PAINTING IS DEAD. I saw this as an interesting place for painting…death can be refreshing, so I started engaging in necrophilia…approaching history the same way that Dr, Frankenstein approaches body parts…Nature Morte…my contemporaries were NO WAVERS…BLACK FLAG-ERS…and this death painting thing led to a sex and death painting thing…that became an existence thing…that became a “Cease to Exist” thing…a kind of post-punk existentialism. I am still concerned with “art about art,” but I am also aware that “art about art” still reflects the time in which it was made.”
SPLIT THE DIFFERENCE
Around this [=>the] time Parrino’s book came out I saw an image of a gnarly abstract painting with what looked like an actual femur bone attached to it. Study for Executioner and Dog (1962). It was in a catalog that belongs to what I’ve been told is a famous Venezuelan art collection. I can’t remember its name. But the painting is by Carlos Contramaestre, who was actually a painter only part-time, poetry being his real profession. Poetry and medicine—just as it was for William Carlos Williams, one of our most distinguished enchanters of the quotidian. I thought of that bone-painting as equal parts Godard parody (think of the cannibal hippies in Weekend) and some weird death metal guy’s fetish with human bones. It split that difference, if only from the angle that I came at it.
Contramaestre belonged to a group that called itself El Techo de la Ballena. The Roof of the Whale. (“Few realities are as exciting as a name that shatters all of language’s liturgies,” the group wrote in their first collective statement.) They became known for their caustic antics, for their proclivity to deliver the grotesque, for treating painting as a body coming apart—all welts and tumors and visible innards. Or, more in tune with how they may have phrased it: as a disemboweled corpse. Contramaestre’s major source of notoriety is probably the 1962 exhibition titled Homage to Necrophilia, in which he not only exhibited paintings like Study for Executioner and Dog, but actually stapled fresh animal viscera to the walls and installed warm carcasses as sculpture—or something like it.
EYE-WITNESS ACCOUNT
Here is Salvador Garmendia, a fellow ‘Whaler,’ on Homage to Necrophilia: “It was a genuine Sadean cataclysm, which sowed panic and consternation in the oasis of cultural ignorance that then reigning in Caracas. The bones and innards recently slaughtered animals covered walls of the garage that served as the site for the consummation of the sacrilege. In one catalogue photograph, we can see Contramaestre leaning on a public slaughterer’s satanic-looking counter, selecting the most suitable pieces for work. The caption reads, ‘The Artist in His Studio.’ More than an irascible, exhibitionist gesture, that arbitrary pirouette was a response–loaded with blood and irony–to the very real daily exercise of armed repression by the regime’s police in the city’s streets.”
BRIDGE/MIRAGE
I like that both Parrino’s merciless geometry, his “zombie-abstraction,” and Contramaester’s severe and sordid over-the-top poetics—dissimilar but somehow both redolent of dirty alleyways and seedy dives, of death and decay—respond to the same things: necrophilia and a fucked up world. I like that there is a bridge of sorts there, a vague connection; that the implacable division between geometric abstraction and everything else, between New York No Wave and a rare brand of South American Bataillean excess, has been momentarily closed, linked like the two banks of an iced-over river. It’s not how you paint, we can reformulate it this way if only from a fleeting moment, but who you hate. How you hate. What you’re willing to debase in order to flesh out this hatred, this last stand against the debasement that you suffer daily.
I also like that for a moment—in these pages—we can postpone any readings that refuse the honor of being provisional, that we don’t have to attend to the style’s obligation to context and can squeeze, instead, profit from distant resemblances, selective affinities. But how else does one approach these things? I’ve always known that I’m a claimant only of legacies patched together from the fragments desire calls home; an inheritor of fictional histories that speak the truth—or something like it—of what I acknowledge as my own, something that words like “hybrid” and “cultural diversity” approach too imperfectly.
--gean moreno
Vertaling - Nederlands
Gean Moreno
Werkelijk aanwezig
Onuitputtelijk de kracht waarmee naar dingen
wordt verlangd, wat een geduld!
Hij denkt: ongeduld
hyacint, bougainville, ochtendlijk staccato van sproeiers,
je neervleien in een hangmat die onlangs werd geïnstalleerd over
wat morgen de kwijnende restanten zullen zijn van een achtertuin,
elders onmisbaar.
Een landschap omkneden tot een volzin,
schreef Cannetti. Dit afgesloten lapje grond omkneden
tot een toekomstige verrassing, elke onbetekenende steen, elke
bloem, elk weerspannig strookje dood gras verzilveren,
septictank verheffen tot de status van albasten maan,
onze alledaagsheid op de hielen zitten tot aan de rand van het onuitsprekelijke
en leven van de jacht alsof je daarvan leven kunt.
Dit prul van een gedicht heeft jaren liggen verstoffen. Het idee om gedichten te schrijven heeft jaren liggen versloffen. Ik bewaar dit versje samen met een paar andere, alleen omdat we nog altijd op dit afgesloten lapje grond wonen – een klein huisje met een veel te grote en niet in de hand te houden achtertuin – en het je smeekt te gaan klungelen met woorden. En ik bewaar het bovendien omdat ik ooit, als tijdgebrek en ideeën me daartoe dwingen, in de gelegenheid zal zijn deze kleine weerbarstige tekstjes, die zichzelf nooit toestonden in een juiste vorm gegoten te worden, om te werken naar bruikbaar proza – of iets dergelijks.
Ik moest er gisteren weer aan denken – het gedicht en het huis en de achtertuin, aluminiumfolie (mijn woorden) als het zilver van de minder bedeelde – zoals ik las in het begin van Gertrude Stein’s Paris France:
Tenslotte is iedereen, dat wil zeggen iedereen die schrijft, geneigd in zichzelf gekeerd te leven, om te kunnen spreken van wat binnen in hem leeft. Om die reden moeten schrijvers over twee landen beschikken, dat waar ze thuishoren en dat waar ze in werkelijkheid wonen. Het tweede is romantisch, het staat los van henzelf, het is niet echt maar het is werkelijk aanwezig.
Ik blijf ervan overtuigd dat binnen en buiten, echt en werkelijk aanwezig, thuishoren en niet thuishoren al lange tijd moeilijk zuiver te onderscheiden zijn. Dat is tenminste wat ik leer uit al de pogingen in de hedendaagse kunst om het alledaagse z’n betovering terug te geven. Het lijkt alsof velen van ons proberen het echte, nu we er niet zeker van zijn waar dat precies te plaatsen, om te vormen naar het werkelijk aanwezige – ons onmisbaar tweede land.
Ik denk [vanavond] aan het kosmische, moet ik toegeven, omdat ik er niet langer aan wil denken. Niet op deze manier.
Angst na zonsopgang
Toen een paar jaar geleden een waaier van tentoonstellingen die zich concentreerden op de ‘New Gothic Aesthetic’ zich begon te verspreiden, werd ik gevraagd een tekst te schrijven voor een satirisch blad dat zich bezighield met kunst en vrije tijd en heel toepasselijk Arts & Leisure heette en werd samengesteld door de kunstenaars Julieta Aranda en Carlos Motta. Het thema was het gebrek aan kritische stellingname in hedendaagse kunstjournalistiek. Ik neem aan dat ik geacht werd iets kritisch te schrijven. De meeste bijdragenden deden dat. In plaats daarvan bood ik aan een stuk fictie te schrijven – of iets dergelijks.
H.P. Lovecraft schreef een verhaal, Pickman’s Model, over iemand die monsters schildert, onvoorstelbare gruwelen. Het verhaal speelt zich grotendeels af in een eeuwenoude, sinistere kelder in New England, waar de schilder Pickman, genegeerd door de gerespecteerde salons en tekenkamers, zijn atelier heeft ingericht. Hij schildert louter onmenselijke schepselen en de verteller is ervan overtuigd dat geen mens die ooit zou kunnen schilderen, in elk geval niet met zo’n levendige overtuigingskracht, tenzij je een pact gesloten hebt met de duivel. Opgeschrikt door de vreemde geluiden die in de kelder opklinken, laat de verteller afwezig een van de omgekrulde foto’s die Pickman op de hoek van een van de doeken heeft geprikt in zijn zak glijden. Tot zijn verbazing vindt hij die de volgende ochtend in zijn zak. Voordat hij ’m goed bekijkt denkt hij dat het waarschijnlijk een foto is van een of ander landschap dat Pickman gebruikt als achtergrond voor het schilderij. Maar het blijkt een foto te zijn van een echt beest.
Ik kopieerde het verhaal en stuurde het op met mijn naam eronder. Het enige dat ik eraan veranderde was dat de voorstelling op de foto waar de verteller zo bang van wordt een doordeweeks middaglandschap is. Ik omschreef het niet gedetailleerd, maar stelde het me voor als iets wat vastgelegd was vlak na de lunch in een slaperig stadje, een paar leeggeruimde tafels op een caféterras. Een woensdagmiddag halverwege november in Miami Beach, zoiets, maar niet per se. Ik vond tijdens het herschrijven van het verhaal dat de locatie onbepaald moest blijven, het landschap kon eender welk landschap zijn – de apotheose van onze hedendaagse banaliteit, iets wat te maken heeft met de algemene gelijkwaardigheid van alles, met een wereld die onherbergzaam is geworden door haar volkomen en duizelingwekkende eenvormigheid. En dit was wat de verteller werkelijk zo beangstigde. En wat ons uiteraard evenzeer zou moeten beangstigen.
Angstwekkender dan al de monsters en geesten en vampiers waar die ‘New Gothic Aesthetic’ zo gek op is, is de alledaagse vervreemding die het belichaamt zonder het aan de orde te stellen, die het vormgeeft zonder zich daarvan bewust te zijn. Het meest beangstigende ervan is misschien wel de gelukzalige onwetendheid waarmee het deze zaken belichaamt.
Monsters en mimesis
Jesse Bransford was degeen die me het verhaal van Lovecraft wees. Hij gebruikt de tekst als een van zijn uitgangspunten tijdens de lessen die hij geeft aan studenten schilderen van het laatste jaar. Yve-Alain Bois, Douglas Crimp en Lovecraft. Hij besteedt misschien maar nauwelijks aandacht aan de eerste twee. Maar dat is zoals ik het beleefde. Hooghartige horrorfans worden geconfronteerd met (in de ogen van sommigen) een van de laagste vertegenwoordigers van de (sub)cultuur – de paranoïde fantast van Providence. En toen begreep ik dat de monsters van Pickman in alle ernst konden worden bezien – op een manier die zinvol was voor laatste jaars studenten. Het schilderen als de protegé van de mimesis zou ongetwijfeld monsters opleveren op het moment dat de werkelijkheid zelf monsterachtig werd. Wat Pickman schildert is wat de wereld te bieden heeft – en dat is sinds enige tijd niets dan gruwelen.
Levende doden
Toen ik het verhaal van Lovecraft voor de eerste maal las, moest ik onmiddellijk denken aan de getormenteerde schilderijen van Steven Parrino. Zijn ‘ingestorte monochromen’, verwrongen, misvormde en vaak sterk uitvergrote gedrochten als kermisattracties, zijn afspiegelingen van de monsterlijke werkelijkheid. Een gedestileerde, besnoeide afspiegeling, misschien. Maar al het geweld is nog aanwezig. Het zijn zwarte gaten, opgeheven ruimten, die de plaats innemen van het alledaagse landschap waarvoor we dagelijks afstand doen van dat wat ertoe doet – begeerte, macht, zelfbeschikking, onderscheid... we kennen het lijstje. Deze schilderijen vormen het noodzakelijk decor voor de vervallen behuizing van onze ontgoocheling.
Tegenover schilderijen die in elkaar gewrongen zijn, die kruipen en kronkelen als een verwarde junkie, zijn wij de betreurenswaardige en onmachtige toeschouwers, de zwervers die Parrino op een ochtend tegen het lijf liep op Stanton Street. ‘Er stond een koude wind, die aanvoelde alsof hij het vel van mijn gezicht zou trekken. De aanblik van die naderende gestalten, die levenloos wankelend op me toe kwamen, gaf me het idee dat die nacht, terwijl ik lag te slapen, misschien wel de wanhoopsdaad was gepleegd en dat ik de laatste was die nog in leven was. Dit is de dag waarop de tweede zon verschijnt, dacht ik, de ochtend van het lijk.
Iedere ochtend is de ochtend van het lijk. Elk van zijn verwrongen monochromen – het is net alsof hij in zijn atelier het wurgtouw als een van zijn gereedschappen hanteerde – is een wanhopige poging tot neutralisatie. In ons tijdperk van necropolitiek zijn wij de nieuwe zombies, onschadelijk dolen we rond.
In The No Texts schrijft Parrino het volgende:
Toen ik begon te schilderen klonk het overal: Painting Is Dead. Ik zag het als een interessante omgeving voor het schilderen... de dood kan verfrissend werken, dus begaf ik me op het terrein van de necrofilie... de geschiedenis te lijf gaan op dezelfde manier als dr. Frankenstein lichaamsdelen benadert... stilleven, nature morte... mijn tijdgenoten waren NO WAVERS... BLACK FLAG-ERS... en dit geschilder over de dood veranderde in geschilder over sex en dood... dat veranderde in iets existentieels... en daarna in dat ‘Cease to Exist’-gedoe... een soort post-punk existentialisme. Ik ben nog wel geïnteresseerd in ‘art about art’, maar ik ben me er tegelijkertijd van bewust dat ‘art about art’ nog altijd een weerspiegeling is van de tijd waarin het werd gemaakt.
Deel het verschil
Rond de tijd dat Parrino’s boek verscheen zag ik een afbeelding van een misvormd abstract schilderij met wat eruitzag als het bot van een dij eraan bevestigd – ‘Study for Executioner and Dog’ (‘Studie van een beul en een hond’) (1962). Het stond in een catalogus van een naar men mij zei befaamde Venezolaanse kunstcollectie. De titel herinner ik me niet meer. Maar het schilderij is van Carlos Contramaestre, die eigenlijk parttime schilder was en zich voornamelijk aan de poëzie wijdde.
Engels naar Nederlands: Matthew Derby, "The Father Helmet General field: Kunst en literatuur Detailed field: Poëzie en literatuur
Brontekst - Engels The Father Helmet
Pembroke got a box in the mail. A big box, wrapped in brown paper, about twice the size of a human head.
“What’s that?” said Clay, rising partially from the couch, as if a lady had entered the room.
“Nothing.”
“Come on.”
Pembroke hugged the box sheepishly in the open doorway. He seemed to disappear behind it. “It’s nothing.”
They had been sitting in front of the entertainment center before the box had come. There was a program on about how horses make love. Clay had brewed up some egg salad for Pembroke in the food-o-rator and poured some hard puffs for himself. The food lay strewn out on the coffee table, half eaten.
Clay stood there, hesitating over the couch, looking at Pembroke’s box.
“Come on.”
“Dude, it’s nothing.”
Pembroke took the box into his bedroom and shut the door. Clay followed a few steps behind, lingering in the empty hallway.
* * *
There were two ways the pill would go down--as a regular pill or as a suppository, and Pembroke did not like the taste of these things, though they made him feel as if he were a soldier in one of the great armies. He and a few of the other boys crowded into the tiny restroom stalls of the abandoned comedy club and squatted. The pills gave off a pleasant fizzing, like alka seltzer, only bigger—an armada of alka seltzer. Pembroke had brought a rubber bib to wear beneath his underwear, only because sometimes the stuff would run out of you before it got a chance to take effect, making both a stain there on the worst part to have a stain and also all of the, like, drugness leaking away into your pants.
Pembroke’s father owned the comedy club. The club was abandoned primarily because Pembroke’s father was dead.
They started down the steps to the basement where there were more boys and a few girls.
“I can’t believe this is where you were conceived,” said Thorpe, pointing to a portrait of a group of dogs playing billiards. “This place is funny as hell.”
“I got one of those helmets,” said Pembroke.
“What kind of helmet?” Thorpe replied, leading the way down the narrow stairs.
“That kind where you can talk to your past.”
“I would not want to talk to my past. No one is even doing that anymore.”
“Well I am.” This was said more to himself than to Thorpe, who was far ahead by now, bounding down the rickety stairwell.
They opened the door to the men’s dressing room. Everyone was laid out on couches, barely conscious. The room was cluttered with broken stage props—a purple throne, a stuffed dog, two giant plastic asses. A group of thin, pasty girls looked up as Thorpe, Pembroke, and the rest entered. “I’m going to get in that,” said Thorpe, and Pembroke thought he was talking about Joy Pfeiss or at least Crystal Carpenter but Thorpe started to climb into the clothes dryer instead. He was the kind of thin where you could see his bones moving around underneath the skin as if he were concealing another person, and you wondered what it would take for this person to tear right through.
Thorpe was trying to get himself inside the machine, legs first. The suppositories had made him unsteady--his limbs banged against the corrugated steel drum of the dryer, but before anyone could dissuade him he was all the way in, curled up like one of those Russian space monkeys they shot off in the olden days.
“Shut it,” he called from the chamber. “Shut the door to this thing and let it go.”
Some of the boys and girls in the room had stopped petting each other in order to get a better look at Thorpe, but no one made a move towards the machine. “Shut it,” Thorpe called again, banging on the walls of the drum with his fists for emphasis. “Start me up. I’m going to leave this place. Is somebody going to help me here?” The room grew quiet.
Bluth mumbled “Thing takes quarters, man.”
“Quarters? Jesus, I’ll give you all quarters.” Thorpe, because of the way he had stuffed himself inside the dryer, could not look directly at any of them. He could just sort of shout at his own chest. This pinched off his vocal cords in such a way that what came out was more of a high-pitched whisper than anything else, as if he’d inhaled a canister of helium. “Maybe you don’t understand. I am flying out of here, and whoever puts a quarter in this machine will not get their ass kicked on my way out. How’s that for a motherfucking bargain?”
Pembroke inched backwards to the trophy cabinet, where all his father’s awards were kept. He had gotten Thorpe hurt a couple times before--once when they were teasing these little kids who turned around and, like, beat the living shit out of Thorpe with a barbecue grill, and another time when he made Thorpe fall on some bamboo. The first one was pure luck, he knew, but the second one he’d meant, and he did not like the feeling. Thorpe, it seemed, was about to get hurt again in a big way, and Pembroke did not know how to stop him.
“Is there no one here who would like to put a quarter in the machine so that I can get myself out of here? Pembroke, where are you, my boy?”
Pembroke froze by an oversized, foam sledgehammer.
“Pembroke, help a friend out, Pembroke. Pembroke?”
“What.”
“Do you suck motherly dick?”
“No.”
“Well.”
“What.”
“Get over here and drop the quarter in the slot. I will pay you back.”
“You’re going to get all--”
“What?”
“What.”
“I’m going to get what? I’m going to get bigger, is what. I’m going to get bigger than this whole building, is what you’re afraid of. My arm is going to be like a big log from Superman’s planet, and I’m going to make it go through the wall like it was dough. I’m going to have nice big falcon wings, and I’m going to soar over all of you.”
Thorpe banged his elbows against the walls of the machine as he narrated his flight from the comedy club, his face pinched and sweaty. Pembroke retreated to the stage, a door to which let in from the dressing rooms. The space was big and empty, with mirrors on all sides. Pembroke had in his hands a long, flimsy mic stand, and he watched himself swing it around like a ninja would. In the corner there was a man-shaped doll that his father would often beat upon in his performances. Its name was Kevin. This was his specialty, his trademark—beating the shit out of cloth dummies. He would jump up high and kick the thing in the head so hard that the cloth actually made a snapping sound, like a board breaking. When Kevin fell to the stage floor he would wrestle with it, shouting “Why are you so big? Why are you bigger than me?” It was the last thing Pembroke remembered seeing his father do.
At the end of the night, Bruce and The Obelisk dragged Thorpe out of the dryer and put him in a wagon because he couldn’t feel his legs. Everyone else walked home, because flight pods were for pussies.
Pembroke went upstairs, put on his pajamas, and sat on his bed, holding the unopened box between his knees. Clay was not going to like it, no matter how the issue was presented.
* * *
After school, Pembroke designed roller coasters. He had gotten the job by falling in with some amusement park enthusiasts at the cafeteria. They were tired of the same rides again and again. They were not interested in being tossed aloft by these crass, overwrought machines in the same way that their fathers had, and their fathers before them. They felt that fear was an outmoded response, not worth their time. They wanted a vehicle that would shake them up inside, get them to feel something new. Together they designed a unit called “The Diaspora,” which took its passengers slowly up a steep incline for 1,200 feet. At the peak, the coaster stopped and everyone had to get out and climb down a narrow stairwell to the ground. Some steps were deliberately brittle, so that if one person broke through they could bring the whole group down with them. No one had any idea how popular it would become. Crowds flocked to the ride right from the start, but especially after the first three deaths. Passengers who made it all the way through the ride were fatigued, confused, and disoriented. Some lost the power of speech, or became wildly incontinent. The park management quickly erected an exit tent to handle the massive psychological casualties incurred by the ride.
On television, Pembroke took full responsibility for the deaths and other pain caused by the roller coaster. “Look,” he said, “I am not an entertainer. But people are clamoring to get on my roller coaster even though they might die. Does this mean people are not afraid to die? I don’t know, but it means something. It means that I have built a really effective amusement ride.”
“Even though not all of your passengers will make it through alive,” observed the host, leaning towards Pembroke.
“I hope more people die on this ride. I hope everyone dies. That is why I built this coaster.”
“To kill?”
“Absolutely. Then at least they’d know they really felt something. If you don’t want to die, don’t come to my roller coaster. But if you have thought about being killed real high up with no one to help you or lift your dead corpse up out of the ride, you will have a great time.”
“You have a dead father, right?”
“What does that have to do with the fact that you’re queer?”
The host was urged to wrap things up. “What’s next?”
“A coaster that’s just slightly faster than the swarm of pissed-off bees that will be following its pollen trail.”
* * *
“I know what you’ve got in there,” Clay said from the hallway.
“I don’t see how you could.”
Pembroke knelt on the floor of his bedroom and gently lifted the helmet from the molded foam packaging. It had more fur on it than he had expected, and was cut in a different style than he’d ordered, not to mention the color, which was beige, where he’d ordered black.
“Pembroke? Come on, man. This is way unfair.”
Pembroke adjusted the chinstrap and fitted the mouthpiece by biting down hard on the malleable plastic.
Pembroke had received Clay after his real father accidentally set fire to his own face at the Dogwood Days parade. Up until a few years ago, when a real dad died or went away, kids got a robot to take care of them. Clay was kind and patient to Pembroke but did not like him to remember his real father, or have any connection to that life. He tried out different names for the boy, hoping, in some way, to erase even this fragile mark of the past. None of them ever took. Pembroke was Pembroke, and that was that.
“Pembroke?” Clay called out again.
“Shut up, you. I’m talking to my dad.”
* * *
The casts came off, and Thorpe was back to his old ways, except that he had to wear one kidney on the outside, in a little gauze bag. The two of them were out messing around in the streets early in the morning, the sky crowded and gray, flecked with tiny flashing lights.
“I’m getting on that,” Thorpe said, jogging towards a fast food restaurant built in the shape of a chicken.
“Hey, remember that helmet?” Pembroke called out after him.
“What helmet?” Thorpe was balancing on a broken turnpike divider, trying to grab hold of one of the bird’s wings.
“The one that lets you talk to your past?”
“Hey, man, keep it quiet. I told you those things were way uncool.” Thorpe’s kidney quivered as he struggled to mount the building. Pembroke was sure he could see it throb violently like a water balloon inside the bag.
“Anyway I’m doing it. I can talk to my dad.”
“Can’t you talk to your dad right now? Without that thing?”
“That’s a robot, dumbass.”
Thorpe paused, dangling from the bird’s crimson gizzard. “Shit, dude, you lucked out. That is a cool robot.”
* * *
The manual said to proceed slowly and carefully when contacting members of the past. “Do not expect immediate results,” it said. “Instead, think of your initial three weeks as a ‘getting-to-know-you’ period. Remember, most of the people you will be contacting will have no idea that such an event is possible. They will not be prepared for their son, daughter, or great granddaughter to talk to them inside their own head.” Most importantly, the manual said, the user should not attempt to tamper with the past. “Altering the course of history in even the most fleeting or casual manner could instantaneously end the lives of you or your family.”
Pembroke started by talking to his father late at night, just as he was drifting off to sleep. The boy would guess when his father might be on his way to bed and dial in a connection. Sometimes he arrived in the head early, observing in silence as the father brushed, flossed, and examined himself in the bathroom mirror. He was unimpressed with his father’s hygiene, noting that, more often than not, in flossing he skipped the back teeth entirely.
When he felt his father drifting off, he would begin to whisper softly, “Daddy, this is your son calling from the future.” The voice that answered was deep and powerful, fearful of interlopers. But little by little Pembroke gained the man’s trust by predicting specific events that would occur in his future. “You’re going to take a drunken swing at your wife tonight and miss, knocking over a ceramic clown bust hanging on the wall,” Pembroke would tell him, and the next day his father would answer in dazed and frightened tones, “Son, how did you—”
“Is there anything else you want to know about the future?”
“Will I get married again?”
“Dad.”
“Sorry. Will people really fly, and eat a pill that tastes like steak, and wear silver boots?”
“Sort of, but it’s so lame.”
“I’m going to die, son, aren’t I?”
“Everybody dies, dad.”
“But I’m not—I don’t want to talk about it.”
* * *
Pembroke could tell that Clay was pissed. He stopped doing the normal things, like watching Hollywood Squares, opting instead to hang out on the miniscule back porch with a fake cigarette.
Pembroke slid back the glass door and joined Clay in leaning over the railing, which let out onto the convenience store parking lot.
“Clay, what’s going on? What are you doing out here?”
“Nothing,” the robot answered, squinting as a boy jumped up and down on a wrecked, disemboweled car seat at the other end of the lot.
“Are you sure there’s nothing you want to tell me?” Pembroke said.
“Aw man.”
“Clay, he’s my dad.”
“So?”
“You don’t think that’s important? You don’t think it would be good for me to talk to him?”
“Dude, he’s gone. He burned off his face. Meanwhile, I’ve been here every day, taking care of you—”
“I’m done having this conversation,” said Pembroke, and went inside.
* * *
Despite the repeated warnings in the instruction manual, Pembroke began, in conversation with his father, to persuade him to do things that would actually change the outcome of his life. First, he stopped his father from participating in the “Pepsi-Cola presents ‘The Mystery of Mt. Saint Helens’” float at the Dogwood Days parade. He convinced him that it was better to stay home and watch the event on public access. During a commercial break, though, Pembroke’s father saw an advertisement for a three-wheeled all-terrain vehicle, which killed him a year later when he flew off of one and never got up. Frustrated, Pembroke returned to the fateful day of the parade and persuaded his father to avoid the event altogether, perhaps by visiting the free library. He became engrossed, however, in an account of the aboriginal cliff divers of New Zealand, ruining the boy’s plans again.
Pembroke worked relentlessly for days, fine tuning his father’s life starting from the day of the parade until he lived long enough to catch up to Pembroke’s own present. It came one morning with little fanfare, no flashing lights or blurry, hallucinogenic images. Suddenly he was just there, really there, living in the house. Pembroke heard him rustling the pages of the T.V. Guide in the living room. He came crashing out of his bedroom and down the hallway to see the old man, whom he only previously remembered as a dim ghost.
“Easy there, Jesse Owens,” his father said from the couch, where he was spread out in a pale blue bathrobe, watching a wrestling match.
Pembroke remembered from the instruction book that, as far as his father was concerned, life had simply happened to him as naturally as it would anyone. He had no knowledge of his son’s device, only a vague recollection of the distant, late-night conversations. In his father’s mind, all of this was completely normal.
“Hey,” said Pembroke.
“Hey.”
“So. What are you going to do today?” Pembroke did not want to create any disturbance that might, like a sudden wind, make his father vanish.
“I don’t know yet. I might go down to the club. Practice my routine.”
Pembroke was unsure what to say next. “Do you have a job?”
“What? What kind of a thing is that to say to a man in my condition?”
There was a long pause, during which Pembroke’s father returned his attention to the match. One of the wrestlers shouted, “Who gave you the nerve to get killed here?”
“Hey, let’s go to the midway,” Pembroke said.
His father regarded him wearily. “That sounds nice, son. I would like that. Let me get my trunks.”
He stood up from the couch slowly, his bathrobe coming undone in the process. Pembroke looked away. His father seldom wore more than a bathrobe around the house, which he left hanging wide open on more than one occasion. Pembroke never had to worry about seeing Clay’s pendulous gonads. He didn’t think the robot even had testicles, and if it did, they would probably look something like a double-lightswitch, or a three-prong adapter, not this knotted, wiry sac, plastered to his father’s thigh.
They flew to the midway, which was crowded. A rollercoaster loomed in the distance.
“Look,” Pembroke’s father said, pointing to the looping, skeletal frame, “It’s the twelve years I spent with your mother.” Pembroke cringed at the joke and did not respond. His mother had died giving birth to him and it was a thing he did not like to think about.
“That thing’s ridiculous. Let’s go win something,” Pembroke said and led his father over to a long row of game booths.
“I’m going to win you something, buddy. I’m going to do it. An animal, a decorative mirror, that feathery thing hanging there—you name it.”
The objective was to get one of the colored balls in the clown’s mouth. He won on the first try. The barker raised an eyebrow in surprise.
“Go ahead buddy, pick out what you want.”
Pembroke pointed to a plastic shrunken head.
“You want that?”
“Yeah.”
“I mean, that’s actually what you want? Out of anything here?”
“Yes,” Pembroke said, unsure what the purpose was of this line of questioning.
“Oh.”
* * *
They sat on the boardwalk for a long time, licking sno-cones. Pembroke’s father leaned heavily into his task, slaving away at the fused mass of bluish ice. For the first time, Pembroke got a really good look at the man. He was slight, angular, with coarse, coppery skin—it looked as though he’d been made in layers, like pressure board. Other dads strolled by--great, lolling masses of translucent flesh, heaving young children strapped tightly in lumbar satchels and backpacks. They wore pastel shorts and docksiders without socks. His father looked like someone who might have worked outside, even briefly. He was wearing one of Pembroke’s shirts.
“Why do you build those things?” Pembroke’s father asked, squinting up at the twin steel loops of the roller coaster track.
“I don’t know. It’s sort of like I built them in another life.”
“The ones you make are angry, though.”
“Yeah, I guess so.”
They heard screaming as the linked cars took the first loop. Barely discernible against the sky were the tiny, pink arms of the passengers, flailing wildly like the legs of an overturned centipede.
Pembroke’s father poured the remaining contents of the cone into his mouth and then, with great delicacy, folded the paper into the shape of a peacock.
“Ever seen one of these?” he said, setting the bird on the bench seat. Pembroke shrugged.
“When I was a kid, the zoo started giving peacocks away, because they had too many. This was before they started making the animals themselves, when you couldn’t just throw them away. Too many had been born, I guess, and they couldn’t take care of them anymore. So, for some reason, I decided I had to have one. I carried on for weeks about it until your grandparents finally gave in.”
“You had a peacock?”
“No. That’s the thing. It died on the way home. It didn’t want to be away from its mommy, or something. Anyway I remember it lying there in the back of our station wagon, just looking at me with one eye, its feathers spread out, beautiful there.”
“That’s pretty funny,” said Pembroke.
“Yeah,” said his father, letting out a breath that seemed to crush his torso.
* * *
They were silent for most of the ride home. Pembroke feigned sleep in the back seat, clutching the shrunken head in slick, sweaty palms. The afternoon sun burned a rectangle on his face.
He felt a sickness well up deep inside him, brought on by the presence of his father. He felt terrible about what had become of the old man—he wished he could rub an ointment into his life, lay on a warm, medicinal salve that would revive him. The real source of Pembroke’s shame, though, lay in the realization that he wished he had not brought his father back at all. Having his father around only made him miss Clay, and the life he’d had with the robot. Clay was gone, though—in fact, he had never even existed, ever since Pembroke altered the course of his real father’s life. There was no longer any dead father to replace. He remembered the good times he’d had with the robot—lighting fires in the back lot, dropping action figures from the highway overpass, playing ‘Chechnya’ with the neighborhood kids. He puffed up like bread, brimming over with the stupid and irreparable mistake he’d made.
When they got home, Pembroke slipped away into his room and put on the helmet. “Hey, Clay, are you out there?” He whispered under the covers, the thick plume of the helmet tenting the sheets. “Clay, I’m sorry. Clay.”
There was no response.
“Clay, I’m sorry for everything I did. I wanted what I shouldn’t have wanted. My father—that need to know all about my father—that’s all over now. I realized today that you’re my father. I forsook you and am now getting what I deserve, but I want to get you back.”
But all he could hear were wisps of static perforating the flat air.
* * *
Pembroke awoke to a distant, rhythmic slapping. Peering out his bedroom window, he saw his father in the parking lot, heaving a basketball in the air and catching it in a gloved hand.
He slipped into a bathrobe and slippers and stepped out onto the porch.
“What are you doing?” he asked.
“I heard you talking to someone in your room.”
“Dad, I didn’t—how could you hear—”
The father kept his eyes on the deep, brimming clouds. “I’ve seen that thing you have in your room. I read the instructions while you were at school. What’s going on?”
Pembroke looked down at his hands. “Nothing.”
“Are you trying to talk to dead people?”
“Sort of—”
“Who are you trying to talk to?”
“Well, see, at first—at first I was talking to you.”
“What?” His face collapsed.
“Yeah, well, I sort of—see, you used to be dead, kind of, except that I talked you out of it—being dead, and now you’re alive, but it’s like you’ve never been dead. But the person I was just talking to--”
Pembroke’s father crossed his arms, as if in preparation for a cold wind. He shook his head slowly.
“It was an accident. On a parade float. Your face burned off.”
His father dribbled the ball with his gloved hand.
“It happened,” said Pembroke. “I’m sorry—it all happened.”
“I can’t think about this anymore,” he said, and sprinted off towards the convenience store. He stayed in the store for a long time. Pembroke could see him through the massive display windows, wandering the aisles in his bathrobe and baseball glove.
Later, he returned, his face smeared with mustard.
“O.K. So let’s just say you did—do what you said. Who were you just talking to, then? I heard you talking to someone else last night.”
“Oh, that—that was the dad I had when you were dead. He was this robot that got sent to me to protect me when you died. He raised me.”
Someone pulled up in the parking lot behind Pembroke’s father, and he lurched forward, startled. Pembroke stepped back.
“It’s disgraceful. A boy prefers a robot to his own father.”
“But I—”
“I bred you, son. Put whatever icing on it you want, you came out of this body.”
“You don’t understand, dad.” Pembroke crossed his arms defiantly. “I—look, this—this robot, in that other life, the one before you came along, he raised me. He taught me how to wipe my ass and build pipe bombs. I can’t erase that. I know that we’re in this, like, totally other different life now, and it’s very confusing, but I can’t get rid of him in my head. I still have that life in me.”
His father shrank back, looking away as if from a health class film strip. “So you brought me back from the dead as some sort of experiment?”
“Sort of.”
“And now you’re done with the experiment, is that what you’re saying?”
“No, dad. I love you too. I don’t want you to go. I just want both of you. I was thinking I could make it so that Clay comes back and we could all—”
His father looked at him hard, as if he were getting ready to give the boy a big push. “No, son. Hell no. I don’t want any sloppy seconds.”
“What?” Pembroke felt himself going red and splotchy.
“I’m not an afterthought. I’m no sidekick, son.”
“But you—you’re—”
“This is ridiculous. I don’t want any part of this.”
Pembroke’s insides felt sharp and bloody. He felt, finally, the courage to say what he’d been feeling since the midway. “Well, I suppose you could, just, you know—”
“Leave? Because that is exactly what I’m going to do.” But instead of heading off across the parking lot, Pembroke’s father came towards him.
“Dad—” Pembroke protested, realizing, as he did so, how empty it felt.
His father looked wrong, climbing the stairs to the porch, and Pembroke noticed for the first time how similar their heads were--ovular, almond-shaped, like bicycle seats.
“But—”
“Jesus. This is my house. I won’t be kicked out of my own house. You get out,” he said, pushing past the boy. He went into his bedroom, where he began to pack a suitcase. Pembroke watched from the door. Perhaps, he thought, the old man had sensed all along that the life he’d led here all these years was nothing more than a contrivance, an imposition. Pembroke shut the door to his room and put on the helmet.
* * *
“Dude, I’m telling you, you called just in time,” said Clay, handing Pembroke a napkin full of chips while taking a theatrical drag off a cardboard cigarette. “I was just about to be turned into a goddamned bedpan.”
It was late at night. On the television, protesters were gathering outside Pembroke’s newest coaster, “Human Chocolate.” The newscaster was interviewing a woman who had been stung over seventy times during the ride. Her face was puffed like a cauliflower, weeping with pus. He looked over at Clay, reclining absently next to him, tipping back the tattered ottoman with his heel. Everything was more vibrant here, back in the first life. It had only been a few short moments, but already he felt the sickness dissolving in him like an effervescent candy.
Vertaling - Nederlands Matthew Derby
De vaderhelm
Er was een postpakket aangekomen voor Pembroke. Een grote doos in pakpapier, ongeveer tweemaal zo groot als een mensenhoofd.
‘Wat is dat?’ zei Clay, die half van de bank opstond, alsof er een dame de kamer binnen was gekomen.
‘Niets.’
‘Kom op!’
Pembroke stond schaapachtig in de deuropening met de doos in zijn armen. Hij leek erachter te verdwijnen. ‘Het is niets.’
Ze hadden voor de vermaakmachine gezeten voordat de doos was bezorgd. Er was een programma over hoe paarden de liefde bedrijven. Clay had wat eiersalade voor Pembroke opgewarmd in de voedsel-o-matic en schonk wat krachtige kogellagersmuesli in voor zichzelf. Het eten lag verspreid over de koffietafel, half verorberd.
Clay stond aarzelend bij de sofa, zijn blik op Pembrokes doos gericht. ‘Kom op.’
‘Ach, vent, het is niets.’
Pembroke nam de doos mee naar zijn slaapkamer en sloot de deur. Clay volgde op een paar passen afstand, en bleef staan dralen in de lege gang.
***
Er waren twee manieren waarop de pil kon worden ingenomen – als een gewone pil of als een zetpil, en Pembroke hield niet van de smaak van die dingen, hoewel ze hem het gevoel gaven dat hij een soldaat was in een van de grote legers. Hij en een paar van de andere jongens verdrongen zich in de kleine toiletruimte van de verlaten toneelclub en gingen zitten. De pillen produceerden een prettig gebruis, als Alka-Seltzer, maar dan imposanter – een Armada van Alka-Seltzer. Pembroke had een rubberen luier gekocht om onder z’n ondergoed te dragen, alleen omdat het spul soms uit je stroomde voordat het de kans had gehad effect te hebben, en een vlek veroorzaakte op de slechtste plek om een vlek te hebben en bovendien al de, zeg maar, drugwerking weglekte in je broek.
Pembroke’s vader was de eigenaar van de toneelclub. De club was in eerste instantie verlaten omdat Pembrokes vader dood was.
Ze begonnen de treden af te dalen naar de kelder, waar nog meer jongens waren, en een paar meisjes.
‘Ik kan niet geloven dat je hier bent verwekt,’ zei Thorpe, terwijl hij naar een schilderij met een groep biljart spelende honden wees. ‘Deze plek is te verdomde vreemd.’
‘Ik heb zo’n helm,’ zei Pembroke.
‘Wat voor helm?’ antwoordde Thorpe, die vooropliep op de smalle trap.
‘Zo een dat je met je verleden kunt praten.’
‘Ik zou niet met m’n verleden willen praten. Niemand doet dat nog tegenwoordig.’
‘Nou, ik wel.’ Dit zei hij meer tegen zichzelf dan tegen Thorpe, die inmiddels al ver vooruit was, en met meerdere treden tegelijk het gammele trappenhuis afliep.
Ze openden de deur van de mannenkleedkamer. Iedereen lag voor pampus op de banken, nauwelijks bij bewustzijn. De ruimte was bezaaid met kapotte decorstukken – een purperen troon, een opgezette hond, twee reusachtige plastic ezels. Een groepje magere, bleke meisjes keek op toen Thorpe, Pembroke en de rest binnenkwamen.
‘Daar ga ik in,’ zei Thorpe, en Pembroke dacht dat hij het over Joy Pfeiss had, of ten minste Crystal Carpenter, maar Thorpe begon in plaats daarvan de droger in te klimmen. Hij was zo mager dat je zijn botten onder zijn vel kon zien bewegen, alsof hij daar een andere persoon verborg en je je afvroeg wat ervoor nodig was om die persoon er dwars door naar buiten te laten rijten.
Thorpe probeerde zichzelf de machine in te wurmen, de benen eerst. De zetpillen hadden hem onvast gemaakt – zijn ledematen knalden tegen de golfijzeren trommel van de droger, maar voordat iemand hem ervan kon weerhouden zat hij er helemaal in, opgekruld als zo’n Russisch ruimteaapje dat ze vroeger de ruimte in schoten. ‘Doe hem dicht!’ riep hij vanuit het binnenste. ‘Sluit de deur van dit geval en zet ’m aan.’
Een paar van de aanwezige jongens en meisjes waren gestopt met elkaar op te vrijen om Thorpe eens goed te bestuderen, maar niemand zette een stap in de richting van de machine.
‘Doe ’m dicht!’ riep Thorpe weer, en sloeg met z’n vuisten tegen de wanden van de trommel om zijn woorden te benadrukken. ‘Zet me aan. Ik ga hier weg. Kan iemand me komen helpen hier?’
Er viel een stilte.
Bluth mompelde: ‘Dat ding werkt op muntjes.’
‘Kleingeld? Jezus, ik geef je al m’n kwartjes.’ Door de manier waarop hij zichzelf in de droger had gepropt, kon Thorpe geen van hen recht aankijken. Hij kon alleen maar een beetje tegen z’n eigen borstkas schreeuwen. Dat zorgde ervoor dat zijn stembanden zo werden afgeknepen dat wat naar buiten kwam eerder een schel gefluister was dan wat ook, alsof hij een bus helium had geïnhaleerd. ‘Misschien begrijpen jullie het niet. Ik vlieg hier weg, en degene die een kwartje in deze machine gooit zal geen schop onder z’n kont krijgen als ik ervandoor ga. Dat is toch een verdomd goeie afspraak?’
Pembroke bewoog zich langzaam achterwaarts naar de prijzenkast, waar alle trofeeën van z’n vader stonden. Hij had Thorpe al een aantal keren eerder in pijnlijke situaties gebracht – een keer toen ze die kleine jongens aan het uitdagen waren, die zich omkeerden en hem ongenadig op z’n sodemieter gaven met een braadrooster, en een andere keer toen hij Thorpe onzacht in aanraking bracht met een of andere bamboestok. De eerste keer was puur geluk geweest, dat wist hij ook wel, maar de tweede keer was met opzet, en hij vond dat gevoel niet fijn. Thorpe stond op het punt enorm veel pijn gedaan te worden, en Pembroke wist niet hoe hij hem kon tegenhouden.
‘Is er niemand hier die een kwartje in de machine zou willen gooien, zodat ik hier wég kan? Pembroke, waar blijf je, jongen?’
Pembroke stond doodstil naast een extreem grote piepschuimen voorhamer.
‘Pembroke, help een vriend uit de brand, Pembroke. Pembroke?’
‘Wat.’
‘Ben je het beffende mietje van je klotemoeder of wat?’
‘Nee.’
‘Nou dan.’
‘Wat.’
‘Kom hier en gooi dat kwartje in de sleuf. Ik zal je goed belónen.’
‘Je zult helemaal—’
‘Wat?’
‘Wat.’
‘Wat zal ik helemaal? Ik zal groter worden, dat is het. Ik zal groter worden dan dit hele gebouw, dat is waar je bang voor bent. Mijn arm zal net een enorme boomstam zijn van Supermans planeet, en ik zal dwars door de muur vliegen alsof die van deeg is. Ik zal mooie grote valkenvleugels hebben, en ik zal boven jullie allemaal rondzweven.’ Thorpe bonsde met z’n ellebogen tegen de wanden van de machine terwijl hij zijn vlucht uit de toneelclub schetste, zijn gezicht in elkaar gedrukt en bezweet.
Pembroke trok zich terug naar het podium, waar een deur van de kleedkamer naartoe leidde. De ruimte was groot en leeg, met aan alle kanten spiegels. Pembroke had een lange, gammele microfoonstandaard in zijn handen, en hij keek naar zichzelf terwijl hij die in het rond zwaaide zoals een ninja zou doen. In de hoek stond een pop in de vorm van een man, waarop zijn vader vaak insloeg tijdens zijn voorstellingen. Hij heette Kevin. Dit was zijn specialiteit, zijn handelsmerk – stoffen poppen er goed van langs geven. Dan sprong hij hoog op en schopte het geval zo hard tegen het hoofd dat de stof daadwerkelijk een krakgeluid maakte, alsof er een plank doormidden brak. Als Kevin dan op de toneelvloer viel, begon hij ermee te worstelen, en riep: ‘Waarom ben je zo groot? Waarom ben je groter dan ik?’ Het was het laatste wat Pembroke zijn vader had zien doen, in zijn herinnering.
Aan het eind van de nacht trokken Bruce en De Obelisk Thorpe uit de droger en legde hem in een wagen, omdat hij geen gevoel meer in zijn benen had. Alle anderen liepen naar huis, omdat vliegcabines voor mietjes waren.
Pembroke ging naar boven, trok z’n pyjama aan en ging op bed zitten met de ongeopende doos tussen z’n knieën. Clay zou het niet leuk vinden, hoe de zaak ook aan hem zou worden gepresenteerd.
***
Na school ontwierp Pembroke roetsjbanen. Hij had het baantje gekregen toen hij een paar pretparkenthousiastelingen was tegengekomen in het cafetaria. Ze waren telkens weer dezelfde rondjes beu. Ze waren niet op dezelfde manier geïnteresseerd in het omhooggeslingerd worden door die lompe, overdadige machines als hun vaders en de vaders vóór hen. Ze vonden angst een verouderde reactie, hun tijd niet waard. Ze wilden een voertuig dat hen vanbinnen door elkaar schudde, hun iets nieuws deed voelen. Samen ontwierpen ze ‘De Diaspora’, een toestel dat z’n inzittenden langzaam zo’n 350 meter een steile helling optrok. Bij de top stopte het geval en moest iedereen eruit en een smalle trap afklimmen om weer beneden te geraken. Sommige treden waren met opzet bros, zodat wie erdoorheen brak, de hele groep in zijn val kon meesleuren. Niemand had kunnen voorzien hoe populair de attractie zou worden. Menigten stroomden van het begin af samen voor een rit, en helemaal nadat er drie doden waren gevallen. Passagiers die het hele traject hadden afgelegd waren uitgeput, verward en gedesoriënteerd. Sommigen verloren hun spraakvermogen, of raakten buitensporig incontinent. De directie van het pretpark richtte snel een tent in bij de uitgang om de massaal psychologisch getroffenen op te vangen na de tocht.
Op televisie nam Pembroke de volledige verantwoordelijkheid op zich voor de doden en voor ander lijden veroorzaakt door de attractie. ‘Hoor ’s,’ zei hij, ‘ik ben geen entertainer. Maar de mensen verdringen zich om met mijn attractie mee te gaan, ook al kunnen ze doodgaan. Betekent dit dat de mensen niet bang zijn om dood te gaan? Ik weet ’t niet, maar het betekent wel iets. Het betekent dat ik een zeer effectieve attractie heb gebouwd.’
‘Ook al zullen niet al je passagiers het er levend afbrengen,’ stelde de gastheer ten overvloede vast.
‘Ik hoop dat er meer mensen zullen doodgaan tijdens deze tocht. Ik hoop dat iedereen doodgaat. Dat is waarom ik deze attractie heb gebouwd.’
‘Om te doden?’
‘Absoluut. Dan zullen zij ten minste weten dat ze echt iets gevoeld hebben. Als je niet dood wil, kom dan niet naar De Diaspora. Maar als je hebt nagedacht over wat het is om daar in de hoogte dood te gaan zonder dat iemand je kan helpen of je dode lijk kan wegtakelen, dan ga je een fantastische ervaring hebben.’
‘Je hebt een dode vader, toch?’
‘Wat heeft dat te maken met het feit dat jij homo bent?’
De gastheer werd aangespoord de boel af te ronden. ‘Wat wordt het volgende?’
‘Een roetsjbaan die net een klein beetje sneller is dan de zwerm woedende bijen die z’n stuifmeelspoor volgen.’
***
‘Ik weet wat je daar hebt,’ zei Clay vanuit de gang.
‘Ik zou niet weten hoe.’ Pembroke knielde op de vloer van zijn slaapkamer en tilde de helm voorzichtig uit de piepschuimen verpakking. Er zat meer bont op dan hij had verwacht, en hij was in een andere stijl vormgegeven dan hij had besteld, om nog te zwijgen van de kleur, die was beige, terwijl hij zwart besteld had.
‘Pembroke? Kom op, man. Dit is helemaal niet eerlijk.’
Pembroke stelde de kinriem af en paste het mondstuk door hard op het buigzame plastic te bijten.
Pembroke had Clay gekregen nadat zijn echte vader per ongeluk zijn eigen gezicht in brand had gestoken tijdens de parade van de Dogwood Days. Tot een paar jaar geleden kregen kinderen wanneer een echte vader was gestorven of weggegaan, een robot om voor ze te zorgen. Clay was aardig en geduldig tegenover Pembroke, maar hij hield er niet van herinnerd te worden aan diens echte vader, of op wat voor manier dan ook in verband te worden gebracht met dat deel van het leven. Hij probeerde andere namen uit op de jongen, in de hoop op een of andere manier ook deze fragiele stempel van het verleden uit te vlakken. Geen van de namen werkte. Pembroke was Pembroke, en dat was dat.
‘Pembroke?’ riep Clay opnieuw.
‘Stil, jij. Ik praat met m’n vader.’
***
De gipsverbanden gingen eraf, en Thorpe was weer de oude, behalve dat hij één nier aan de buitenkant moest dragen, in een kleine gazen zak. Ze scharrelden met z’n tweeën door de straten, ’s ochtends vroeg, de lucht vol en grijs, bespikkeld met flitslichtjes.
‘Daar ga ik op,’ zei Thorpe, en liep op een draf naar een fastfoodrestaurant gebouwd in de vorm van een kip.
‘Hé, weet je nog van die helm?’ riep Pembroke hem na.
‘Wat voor helm?’ Thorpe balanceerde op een kapotte slagboom, in een poging een van de vleugels van de vogel vast te grijpen.
‘Die waardoor je met je verleden kunt praten.’
‘Hé, man, hou d’r over op. Ik heb je al gezegd dat die dingen helemaal niet relaxed zijn.’ Thorpes nier trilde terwijl hij worstelde het gebouw op te klimmen. Pembroke was ervan overtuigd dat hij ’m hevig kon zien kloppen als een waterballon binnen in het zakje.
‘Toch doe ik het. Ik kan met mijn vader praten.’
‘Kun je nu dan niet gewoon met je vader praten? Zonder dat ding?’
‘Dat is een robot, klojo.’
Thorpe stopte, bungelend aan de karmijnrode spiermaag van de vogel. ‘Shit, vent, heb jij mazzel. Dat is een keigave robot.’
***
In de gebruiksaanwijzing werd aangeraden langzaam en voorzichtig te werk te gaan wanneer je contact zocht met figuren uit het verleden. ‘Verwacht niet onmiddellijk resultaat,’ stond er. ‘Beschouw je eerste drie weken daarentegen als een kenningsmakingsperiode. Vergeet niet dat de meeste mensen met wie je contact zoekt geen idee hebben dat zoiets mogelijk is. Ze zullen er niet op voorbereid zijn dat hun zoon, dochter of achterkleindochter tegen hen kan praten binnen in hun eigen hoofd.’ Van het grootste belang is, aldus de gebruiksaanwijzing, dat de gebruiker nooit mag proberen met het verleden te knoeien. ‘Het wijzigen van de loop van de geschiedenis op zelfs maar de meest vluchtige of terloopse wijze zou ogenblikkelijk je leven of dat van je familie kunnen beëindigen.’
Pembroke begon ’s avonds laat tegen zijn vader te praten, net op het moment dat hij in slaap begon te vallen. De jongen giste wanneer zijn vader naar bed zou gaan en maakte verbinding. Soms kwam hij te vroeg aan in het hoofd, en keek zwijgend toe hoe de vader poetste, floste en zichzelf bestudeerde in de badkamerspiegel. Hij was niet onder de indruk van zijn vaders hygiëne, want hij zag dat hij doorgaans de achterste kiezen helemaal oversloeg bij het flossen.
Als hij voelde dat zijn vader wegdoezelde, begon hij zachtjes te fluisteren: ‘Papa, dit is je zoon die met je praat vanuit de toekomst.’ De stem die antwoordde was diep en krachtig, en op z’n hoede voor indringers. Maar stukje bij beetje won Pembroke het vertrouwen van de man door specifieke gebeurtenissen te voorspellen die in zijn toekomst zouden plaatsvinden. ‘Je zult een dronken uithaal naar je vrouw doen morgenavond en missen, waardoor je een keramieken borstbeeld van een clown dat aan de muur hangt, aan diggelen zult slaan,’ vertelde Pembroke hem, en de volgende dag antwoordde zijn vader dan op verbijsterde en bange toon: ‘Zoon, hoe wist je—’
‘Is er iets anders dat je wilt weten over je toekomst?’
‘Zal ik hertrouwen?’
‘Pap.’
‘Sorry. Zullen de mensen echt vliegen, en een pil eten die naar rundvlees smaakt, en zilveren laarzen dragen?’
‘Min of meer, maar het is zo onbevredigend.’
‘Ga ik dood, zoon?’
‘Iedereen gaat dood, pap.’
‘Maar ik ben niet— ik wil er niet over praten.’
***
Pembroke merkte dat Clay boos was. Hij stopte met de dingen die hij anders deed, zoals naar Hollywood Squares kijken, en in plaats daarvan trok hij zich terug om op de piepkleine veranda rond te hangen met een nepsigaret.
Pembroke schoof de glazen deur open, voegde zich bij Clay en leunde met hem over de balustrade, vanwaar je zicht had op de parkeerplaats van de avondwinkel. ‘Clay, wat is er aan de hand? Wat doe je hier buiten?’
‘Niets,’ antwoordde de robot, en keek naar een jongen die op en neer sprong op een vergane, opengereten autostoel aan de andere kant van de parkeerplaats.
‘Weet je zeker dat er niets is dat je me wilt zeggen?’ zei Pembroke.
‘O, mán.’
‘Clay, het is m’n vader.’
‘En dan?’
‘Jij denkt dat dat niet belangrijk is? Jij vindt niet dat het goed voor mij zou zijn dat ik met hem praat?’
‘Ach, man, hij is dood. Hij verbrandde zijn gezicht. Ondertussen ben ik hier elke dag geweest, om voor je te zorgen—’
‘Ik heb ’t gehad met dit gesprek,’ zei Pembroke, en ging naar binnen.
***
Ondanks de herhaalde waarschuwingen in de gebruiksaanwijzing begon Pembroke tijdens de gesprekken zijn vader over te halen dingen te doen die daadwerkelijk de afloop van zijn leven zouden veranderen. Eerst weerhield hij zijn vader ervan deel te nemen aan de ‘Pepsi-Cola presenteert Het geheim van Mt. Saint Helens’-praalwagen tijdens de parade van de Kornoeljedagen. Hij overtuigde hem ervan dat het beter was thuis te blijven en het evenement op de kabel te bekijken. Maar tijdens de onderbreking zag Pembrokes vader een reclamespot voor een terreinwagen op drie wielen, die hem een jaar later doodde toen hij van zo’n ding afvloog en niet meer opstond. Teleurgesteld keerde Pembroke terug naar de noodlottige dag van de parade en haalde zijn vader over het hele gebeuren te mijden, en misschien de vrije bibliotheek eens te bezoeken. Zijn vader raakte er echter verdiept in een relaas over de aboriginal rotsduikers van Nieuw-Zeeland, waarmee de plannen van de jongen opnieuw te gronde gericht werden.
Pembroke werkte dagenlang onafgebroken door, en stelde zijn vaders leven nauwkeurig af vanaf de dag van de parade, net zo lang tot hij lang genoeg leefde om in Pembrokes eigen heden terecht te komen. Het gebeurde op een ochtend, zonder trompetgeschal, flitslichten of wazige hallucinatiebeelden. Opeens was hij er gewoon, en woonde daadwerkelijk in huis. Pembroke hoorde hem door de tv-gids bladeren in de woonkamer. Hij stormde zijn slaapkamer uit en de gang door om de oude man te zien zitten, die hij zich voordien slechts herinnerd had als een flauw spookbeeld.
‘Rustig aan, Jesse Owens,’ zei zijn vader vanaf de bank, waarop hij languit in een bleekblauwe kamerjas naar een worstelwedstrijd lag te kijken.
Pembroke herinnerde zich van de gebruiksaanwijzing dat het leven waar het zijn vader betrof zich eenvoudig had afgespeeld, net zo vanzelfsprekend als bij ieder ander. Hij wist niet van het apparaat van zijn zoon, had hoogstens wazige herinneringen aan de lang vervlogen laatnachtelijke gesprekken. In zijn vaders beleving was dit alles volkomen normaal.
‘Hé,’ zei Pembroke.
‘Hé.’
‘Oké. Wat is het plan vandaag?’ Pembroke wilde de boel niet verknallen door iets te doen waardoor zijn vader als door een plotselinge windvlaag zou verdwijnen.
‘Weet ik nog niet. Misschien ga ik naar de club. Oefenen.’
Pembroke wist niet precies wat hij nu moest zeggen. ‘Heb je een baan?’
‘Wat? Zoiets zeg je toch niet tegen iemand in mijn toestand?’
Er viel een lange stilte, waarin Pembrokes vader zijn aandacht weer op de wedstrijd richtte. Een van de worstelaars schreeuwde: ‘Wie gaf je het lef om hier te worden afgemaakt?’
‘Hé, laten we naar het attractiepark gaan,’ zei Pembroke.
Zijn vader keek hem lusteloos aan. ‘Goed idee, jongen. Dat lijkt me wel wat. Ik pak m’n sportbroek.’ Hij stond langzaam op van de bank, waarbij zijn kamerjas openviel.
Pembroke keek de andere kant op. Zijn vader droeg binnenshuis zelden meer dan een kamerjas, die hij meer dan eens wijdopen liet hangen. Pembroke had zich nooit zorgen hoeven maken Clay’s bungelende geslachtsklieren te zien. Hij geloofde niet dat de robot ook maar iets had als testikels, en als hij ze al had, zouden ze er waarschijnlijk uitzien als een tweevoudige lichtknop, of een drietandige adaptor, niet deze verknoopte, weerbarstige balzak die tegen zijn vaders dij plakte.
Ze vlogen naar het attractiepark, waar het heel druk was. Een achtbaan doemde op in de verte.
‘Kijk,’ zei Pembrokes vader, en wees naar het bochtige geraamte, ‘daar heb je de twaalf jaar die ik met je moeder doorbracht.’
Pembroke kromp ineen bij het horen van de grap en reageerde niet. Zijn moeder was gestorven tijdens de bevalling en dat was iets waar hij niet graag aan dacht. ‘Dat geval is belachelijk. Laten we iets gaan winnen,’ zei Pembroke en leidde zijn vader naar een lange rij speelkramen.
‘Ik ga iets voor je winnen, maatje. Dat staat vast. Een beest, een mooie spiegel, dat ding met die veren dat daar hangt – je zegt ’t maar.’
Het idee was een van de gekleurde ballen in de mond van de clown zien te krijgen. Hij won bij zijn eerste poging. De klantenlokker trok verbaasd een wenkbrauw op.
‘Vooruit, maatje, zoek maar uit wat je wilt.’
Pembroke wees naar een verschrompelde kop van plastic.
‘Dat wil je?’
‘Ja.’
‘Ik bedoel, is dat echt wat je wilt? Van alles wat je hier ziet?’
‘Ja,’ zei Pembroke, hij begreep het nut niet van deze ondervraging.
‘O.’
***
Ze zaten lange tijd op het plankier van hun schaafijsbollen te likken. Pembrokes vader maakte serieus werk van zijn taak en zwoegde zich door de smeltende bulk blauwig ijs. Voor het eerst kon Pembroke de man eens goed bekijken. Hij was tenger, knokig, met een ruwe, koperkleurige huid – het leek alsof hij uit lagen was opgebouwd, als multiplaat. Andere vaders slenterden voorbij – grote, afhangende massa’s doorschijnend vlees, slepend met jonge kinderen strak vastgesnoerd in lendendoeken en rugzakken. Ze droegen pastelkleurige korte broeken en bootschoenen zonder sokken. Zijn vader zag eruit als iemand die buiten gewerkt zou kunnen hebben, ook al was het maar kort. Hij droeg een van Pembrokes overhemden.
‘Waarom bouw je die dingen?’ vroeg Pembrokes vader, omhoog turend naar de dubbele stalen bochten van de roetsjbaan.
‘Ik weet niet. Het is alsof ik ze in een ander leven bouwde.’
‘Maar die jij maakt hebben iets angstaanjagends.’
‘Ja, waarschijnlijk wel.’
Ze hoorden gegil toen de geschakelde wagens de eerste bocht namen. Nauwelijks waarneembaar tegen de lucht waren de kleine, roze armen van de inzittenden, woest zwaaiend als de poten van een omgekieperde duizendpoot.
Pembrokes vader goot de resterende inhoud van de beker in zijn mond en vouwde daarna met grote precisie het papier in de vorm van een pauw. ‘Ooit zo een gezien?’ zei hij, en zette de vogel op de bank.
Pembroke haalde z’n schouders op.
‘Toen ik nog een jongen was, begon de dierentuin pauwen weg te geven, omdat ze er te veel hadden. Dat was voordat ze de dieren zelf begonnen te maken, toen je ze nog niet gewoon weg kon gooien. Er waren er te veel uitgebroed, denk ik, en ze konden er niet langer voor zorgen. Dus om een of andere reden besloot ik dat ik er een moest hebben. Ik ging er wekenlang over door, totdat je grootouders uiteindelijk zwichtten.’
‘Jij had een páuw?’
‘Nee. Dat is het juist. Hij stierf onderweg naar huis. Hij wilde niet bij zijn moeder vandaan zijn, of zo. In elk geval herinner ik me hoe hij daar lag achter in onze stationcar, en me maar met één oog aankeek, z’n veren uitgespreid, werkelijk prachtig.’
‘Dat is tamelijk bizar,’ zei Pembroke.
‘Ja,’ zei z’n vader, en slaakte een zucht die zijn borstkas leek samen te persen.
***
Ze zwegen bijna de hele weg naar huis. Pembroke deed op de achterbank alsof hij sliep, het verschrompelde hoofd stevig in z’n gladde, zweterige palmen geklemd. De middagzon brandde een rechthoek op z’n gezicht.
Hij voelde een misselijkheid opkomen diep vanbinnen, veroorzaakt door de aanwezigheid van zijn vader. Hij voelde zich verschrikkelijk over wat er van de oude man geworden was – hij wilde dat hij een zalf in diens leven kon wrijven, een warme, geneeskrachtige balsem die hem zou doen herleven. De ware bron van Pembrokes schaamte echter, was gelegen in de gewaarwording dat hij wenste dat hij zijn vader nooit had teruggebracht. Zijn vader bij zich hebben maakte alleen maar dat hij Clay miste, en het leven dat hij had gehad met de robot. Maar Clay was verdwenen – in feite had hij zelfs nooit bestaan sinds Pembroke de levensloop van zijn echte vader had veranderd. Er was geen dode vader meer om te vervangen. Hij herinnerde zich de mooie momenten die hij had gehad met de robot – vuurtjes stoken op de parkeerplaats, action figures van het viaduct boven de snelweg gooien, Tsjetsjenië spelen met de jongens uit de buurt. Hij rees als een brood, bruisend van de stomme, gistende, onherstelbare fout die hij had begaan.
Toen ze thuiskwamen, glipte Pembroke naar zijn kamer en zette de helm op. ‘Hé, Clay, ben je daar?’ Hij fluisterde onder het beddengoed, de stevige pluim van de helm maakte een tent van de lakens. ‘Clay, het spijt me. Clay.’
Er kwam geen antwoord.
‘Clay, het spijt me wat ik allemaal heb gedaan. Ik wilde wat ik niet had moeten willen. Mijn vader—dat verlangen alles over mijn vader te weten—dat is nu allemaal voorbij. Ik realiseer me nu dat jij mijn vader bent. Ik heb je in de steek gelaten en nu krijg ik mijn verdiende loon, maar ik wil je weer terug.’
Maar al wat hij hoorde, waren sliertjes ruis die de effen lucht doorkliefden.
***
Pembroke werd wakker van een ver, ritmisch slaan. Toen hij door zijn slaapkamerraam tuurde, zag hij zijn vader op de parkeerplaats een basketbal in de lucht gooien en weer opvangen in een gehandschoende hand. Hij schoot in een kamerjas en pantoffels en liep de veranda op.
‘Wat ben je aan het doen?’ vroeg zijn vader. ‘Ik hoorde je met iemand praten in je kamer.’
‘Pap, ik wist niet— hoe kon je dat horen—’
De vader hield zijn blik gericht op de donkere, topzware wolken. ‘Ik heb dat ding gezien dat je in je kamer hebt. Ik las de gebruiksaanwijzing toen je naar school was. Wat is er gaande?’
Pembroke keek naar zijn handen. ‘Niets.’
‘Probeer je met dode mensen te praten?’
‘Zoiets—’
‘Met wie probeer je te praten?’
‘Nou, eigenlijk, in het begin— in het begin praatte ik tegen jou.’
‘Wát?’ Zijn gezicht zakte in.
‘Ja, nou, ik— want zie je, je was dood, eerst, eigenlijk, behalve dat ik je eruit praatte— uit het dood-zijn, en nu leef je, maar het is alsof je nooit dood bent geweest. Maar degene tegen wie ik net praatte—’
Pembrokes vader sloeg zijn armen over elkaar, alsof hij zich voorbereidde op een koude windvlaag. Hij schudde langzaam z'n hoofd.
‘Het was een ongeluk. Op een praalwagen. Je gezicht brandde weg.’
Zijn vader stuiterde de bal met z’n gehandschoende hand.
‘Het gebeurde,’ zei Pembroke. ‘Het spijt me— het gebeurde allemaal.’
‘Ik kan hier niet meer over nadenken,’ zei zijn vader, en rende weg in de richting van de avondwinkel.
Hij bleef een hele tijd in de winkel. Pembroke kon hem door de enorme etalageruiten zien dwalen tussen de schappen, in zijn kamerjas en met de honkbalhandschoen aan.
Later kwam hij terug, met zijn gezicht onder de mosterd. ‘Oké. Dus laten we stellen dat jij deed— doet wat je zei. Tegen wie was je dan aan het praten? Ik hoorde je tegen iemand anders praten gisteravond.’
‘O, dat – dat was de vader die ik had toen jij dood was. Het was de robot die ze me stuurden om me te beschermen toen jij doodging. Hij heeft me grootgebracht.’
Iemand stopte op de parkeerplaats achter Pembrokes vader, en hij slingerde geschrokken naar voren. Pembroke deed een stap terug.
‘Het is schandelijk. Een jongen die een robot verkiest boven zijn eigen vader.’
‘Maar ik—’
‘Ik heb je verwekt, zoon. Met welk suikergoed je het ook bestrooit, je kwam uit dit lichaam.’
‘Je begrijpt het niet, pap.’ Pembroke sloeg zijn armen uitdagend over elkaar. ‘Ik— Luister, die— die robot, in dat andere leven, die van voordat jij kwam, heeft me grootgebracht. Hij leerde me m’n kont afvegen en staafbommen maken. Dat kan ik niet uitwissen. Ik weet dat we ons nu in dit zeg maar volkomen andere leven bevinden, en het is heel verwarrend, maar ik kan hem niet uit m’n hoofd krijgen. Ik heb dat leven nog in me.’
Zijn vader deinsde achteruit en keek weg als van een voorlichtingsfilmpje over gezondheid. ‘Dus je wekte me van de doden als een of ander experiment?’
‘Zoiets.’
‘En nu heb je genoeg van je experiment, is dat wat je bedoelt?’
‘Nee, pap. Ik hou ook van jou. Ik dacht dat ik het zo kon regelen dat Clay terugkwam en we met z’n drieën—’
Zijn vader keek hem streng aan, alsof hij de jongen elk moment een enorme zet kon geven. ‘Nee, zoon. Om de dooie dood niet. Ik wil geen sentimenteel gedoe.’
‘Wat?’ Pembroke voelde zich rood en vlekkerig worden.
‘Ik ben geen tweede keus. Ik ben je maatje niet.’
‘Maar je— je bent—’
‘Dit is belachelijk. Ik wil hier niets mee te maken hebben.’
Pembroke voelde zich vanbinnen gloeien en strijdlustig worden. Hij voelde dat hij eindelijk de moed had te zeggen wat hij had willen zeggen na het attractiepark. ‘Goed, ik neem aan dat je, gewoon, kunt—’
‘Vertrekken? Want dat is precies wat ik ga doen.’ Maar in plaats van over de parkeerplaats weg te lopen, kwam Pembrokes vader naar hem toe.
‘Pap—’ protesteerde Pembroke, en realiseerde zich op hetzelfde moment, hoe nietszeggend dat voelde.
Zijn vader keek kwaad terwijl hij de trap naar de veranda opliep, en Pembroke zag voor het eerst de overeenkomst tussen hun hoofden: ei- of amandelvormig, als fietszadels.
‘Maar—’
‘Jezus. Dit is mijn huis. Ik laat me niet m’n eigen huis uit schoppen. Jij vertrekt,’ zei hij, terwijl hij zich langs de jongen wrong. Hij liep zijn slaapkamer in, waar hij een koffer begon te pakken.
Pembroke keek toe vanuit de deuropening. Misschien had de oude man al die tijd al gevoeld dat het leven dat hij hier al die jaren leidde, niets meer was dan een val, een soort strafwerk. Pembroke sloot zijn kamerdeur en zette de helm op.
***
‘Man, ik zweer ’t, je riep me net op tijd,’ zei Clay, en gaf Pembroke een servet vol chips terwijl hij een theatrale hijs van een kartonnen sigaret nam. ‘Ik stond verdomme op het punt in een ondersteek te worden omgesmolten.’
Het was laat in de avond. Op tv verzamelden zich demonstranten bij Pembrokes nieuwste attractie, ‘Menselijke Chocola’. De nieuwslezer interviewde een vrouw die tijdens de rit meer dan zeventig keer gestoken was. Haar gezicht was opgezwollen als een bloemkool, stromend van de etter. Hij keek naar Clay, die afwezig naast hem hing en de afgeleefde ottomane met zijn hiel aantikte. Alles was veel levendiger hier terug in het eerste leven. Het waren maar luttele ogenblikken geweest, maar hij voelde de misselijkheid in hem oplossen als een gistend snoepje.
Engels naar Nederlands: Simon Ings, "Jerk Dance" General field: Kunst en literatuur Detailed field: Poëzie en literatuur
Brontekst - Engels Simon Ings
Jerk Dance
There’s a rail link, obviously, connecting us to the coast at Whitstable, but the mayor and his entourage will arrive by boat. It’s more dramatic that way. Representatives of the airfield construction crews are lined up to greet him. Engineers in hard hats and dayglo orange overalls. Local politicians too, of course. Even those who bitterly opposed the thing's construction are here for the dedication. The place is a fact now, so they may as well bless it, and in their turn, be blessed.
It’s early morning, and bitterly cold, truth be told. Still, the spring light, glinting off glossy black tarmac and the glass curtain walls of the terminal buildings, is magnificent.
I’m muscling some room for my nephews at the rail of the observation deck, and even up here it’s hard to see the sea. A critical press has made much of the defences required to protect this project from the Channel’s ever more frequent swells. But the engineering is not as chromed as special as it’s been made out to be: this business of reclaiming land from the sea and, where necessary, giving it back again ("managed retreat", they call it), is an old one. It's practically a folk art round here, except for its industrial scale.
The mayor's barge is in view. It docks in seconds. None of that aching, foot-tap delay. This ship’s got jets in place of propellers and it slides into its decorated niche (Scots blue and English red and white) as neatly as if it were steered there by the hand of an giant child.
My nephews tug at my hands, one on each, as if they’d propel me down to deck level: a tempted Jesus jumping from a cliff, his landing softened by attendant angels. It is a strange moment. For a second I picture myself elderly, the boys grown men, propping me up. Sentiment’s ambushed me a lot this year. My wedding fell through a long time ago, the bride gone to be a trophy for some party bigwig I hardly know. Like most men, then, I’ll have no kids. Past thirty now, I'm on the shelf. And while it is an ordinary thing, and no great shame, it hurts, more than I thought it would. When I was young and leant my shoulder for the first time to the civic wheel ("Atten-SHUN! Look lively, there!") I’d entertained no thought of kids.
The mayor’s abroad among the builders now. They cheer and wheel around him as he waves. His hair is wild, a human dandelion clock, his heavy frame’s a vessel, wallowing. He smiles. He waves.
A man in whites approaches, a pint of London Pride on a silver tray. The crowd is cheering. I am cheering, and the boys. Why would we not? Politics aside, it is a splendid thing. This place. This moment. Our mayor fills his mouth with beer and wheels around - belly big, and such small feet – spraying the crowd. The anointed hop around, their dignity quite gone, ecstatic. Around me, there's a groan of pop-idol yearning, showing me I’m not alone in wishing that the mayor had spat at me.
***
It’s four by the time we’re on the road, back to Hampshire and home. The boys are of an age where they are growing curious. “So have you had a girl?”
“It’s not my place. Or yours.”
“But you were going to wed.”
The truth is that, like most of us, I serve the commons better out of bed. I’ve not been spat on, but I’ve drunk the Mayor of London’s piss a thousand times, hardly dilute, fresh from the sterile beaker. My work in immigration has been richly blessed.
The boys worry at the problem as at a stubborn shoelace. Only children seem perturbed, still, by the speed of our nation’s social transformation, though there’s no great secret here. It is an ordinary thing, to prize the common good, when food is scarce, and we must husband what we have, and guard ourselves against competitors. The scrumpy raids of the apple-thieving French. Belgian rape oil-tappers sneaking in at dusk along the Ald and the Ore in shallow craft. Predatory bloods with their fruit baskets climbing the wires and dodging the mines of the M25 London Orbital.
Kent’s the nation’s garden still, for all its bees are dead, and we defend it as best we can, with tasers and wire-and-paper drones, klaxons, and farmer’s sons gone vigilante, semi-legal, badged with the crest while warned to do no real bodily harm.
(“Here, drink! the mayoral blessing. The apple harvest’s saved!” I take the piss into my mouth and spray. The young lads at their screens jump up and cheer, slap backs, come scampering over for that touch of divine wet. Only children find this strange. The rest of us, if I am typical (and why would I not be?) are more relieved, I think, rid at last of all the empty promises of our former estate.)
“One man can seed a hundred women.” Like embarrassed grown-ups everywhere, I seek solace in the science. This’ll fox them, this’ll stop their questions. “And so, within a very little time, we are all brothers.”
“And sisters.”
“Sisters too, sometimes.” This I’ll allow. “So, being kin, we have no need to breed stock of our own, being that our genes are shared among our brother. We’ll look instead after our kin, feed and protect our mayor, give him our girls, receive his blessing.”
“Like the bees.”
Yes. “Like the bees we killed.”
In northern Asia, where food’s not quite so scarce, they laugh at us, I think, and how we’ve changed – great, venerated Europe! its values adapting now to a new, less flavoursome environment. (“Come. Eat your gruel. Corn syrup’s in the jar.”) They are wrong to laugh. The irony of our estate is not lost on us. We know what we’ve become, and why. From this vantage, we can see the lives we led then for what they were: lonely, and selfish, and without respect.
Chichester's towers blink neon pink against the dying day. It’s been a good excursion, all told. Memorable, and even fun, for all the queues and waiting. It’s not every day you see your mayor.
“How come we killed the bees?”
“An accident, of course. Bill, no one meant to kill the bees.”
Bill takes it hard, this loss of natural help; it fascinates him, why the bond of millennia should have sheared. Partly because it’s taught in school. Partly because he has an eye for living things. Mostly because his dad, armed with a chicken feather dipped in pollen mix, fell out an apple tree on our estate and broke his neck. Survived, but lives in pain. Poor Dan: the closest of my fifty kin.
“We spray for pests, and no one spray did for the bees, but combinations we could not predict or model with our science.” True. The world is rich and vast and monstrously fed back into itself. Science works well enough in a lab, but it is so small, so very vulnerable, the day you lay it open to the world.
Waterlooville. Havant. Home. Dad's wives at the farmhouse windows wave, and Dad himself comes to the door. Retired now, the farm all passed to Dan. Dad's still our centre and our figurehead.
I ask after my brother.
Dad smiles his sorry little smile, “It’s been good for him, I think, today. The rest. Reading in the sun.”
“I’m glad.”
The old man leans and spits a benediction on my eye. “And you?”
***
The things children find puzzling. Bees. Better to ask how come we killed the women.
In an empty cinema, seats lower themselves in readiness for their customers.
An orchestra sits, frozen, the musicians as poised as shop dummies, freighted with uncanny intent.
Two needles approach each other. Light sparks and blooms between their points, filling the screen.
A cameraman lies across a railway track, filming the approach of a locomotive. The man rolls out the way of the train at the last second but one foot still lies across the rail. Carriages whizz and rock and intersect at all angles: violent, slicing motions fill the screen.
A young woman starts out of nightmare, slides from her bed and begins to dress.
Are we supposed to remember?
I paused the video and went into the hall to answer the phone. My brother, Dan, had picked up an earlier train; he was already at Portsmouth Harbour station.
“I’ll be twenty minutes,” I said.
Back then – we are talking, what? ten, a dozen years ago? -Portsmouth Harbour station was all wood and glass and dilapidated almost beyond saving. “Like something out of Brief Encounter,” Dan joked, hugging me.
1945. Trevor Howard holds Celia Johnson by the waist, says goodbye to her on just such a platform as this. We watched many old films back then, and for the obvious reason. Old appetites being slow to die, we craved them for their women. Their vulnerable eyes, and well-turned calves and all the tragedy in their pretty words. Even the new breed of censors, grown up to this new world and aggressive in its defence, would not touch David Lean.
Southsea's vast shingle beach was a short walk away. The rip-tides were immense here, heaving the stones eastwards, and impressive wooden groynes split the beach into great high-sided boxes to conserve it.
In his donkey jacket and cracked DMs, Dan might have tumbled out of the old Russian film I'd been watching. “We’re digging a villa,” he told me, as we slid and staggered over the shingle. Dan was the bright one, the one who'd gone away to study. “A bloody joke, it is.” He had a way of describing the niceties of archaeological excavation – which features to explore, which to record, which to dig away – that made it sound as if he was jobbing on a building site. And it is true that his experiences had weathered and roughened him.
I wondered if this modest but telling transformation was typical. We rarely saw our other brothers, many as they were. The three eldest held down jobs in the construction of London Britannia; back then just "Boris Island", and a series of towers connected by gantries, rising out of the unpromisingly named Shivering Sands. Robert had moved to Scarborough and worked for the coast guard. The rest had found work out of the country, in Jakarta and Kuala Lumpur and poor Liam in Dubai. The money they sent back paid for Dan's education, Dad's plan being to line up our family's youngest for careers in government service. I imagined my brothers all sun-burnished and toughened by their work. Me? Back then I was a very minor observations man, flying recycled plastic drones out of Portsmouth Airport on the Hampshire coast. This was a government job in name only. It was locally run; more of a vigilante effort, truth be told. This made me, at best, a very minor second string to Dad's bow.
It did, though - after money sent home - earn me enough to rent a conversion flat in one of those wedding cake-white Georgian terraces that look out over the esplanade. The inside was ordinary, all white emulsion and wheatmeal carpeting, until spring came, and sunlight came blazing through the bay window, turning the whole front room to candy and icing sugar.
“Beautiful.”
It was the last thing I expected Dan to say.
“It's bloody beautiful.”
“It’s not bad.”
“You should see my shithole,” Dan said, with a brutal satisfaction. He was still competing with me.
At the time I thought he was just being pretentious. I realise now - and of course far too late - that brute nil-rhetoric was his way of expressing what was, in the millennial atmosphere of those days, becoming inexpressible: their horror.
I do not think this word is too strong. Uncovering the graves of little girls, hundreds and hundreds, was a hazard of Dan’s occupation. Babies mostly; a few grown children though. The business was not so much hidden as ignored. That winter I’d gone to Newcastle for a film festival; the nunneries there had erected towers in the public parks for people to leave a child. Babies survived at least a couple of days, exposed to the rain and cold. Nobody paid any attention.
Dan’s job was to enter construction sites during the phase of demolition, and see what was to be gleaned of the nation's past before the construction crews moved in, turfing it over with rebar and cement. Of course the past is invented, more than uncovered. You see what you are primed to see. No-one wants to find a boat, because boats are the very devil to conserve and take an age, delaying everyone. Graves are a minor problem in comparison, there are so many of them. The whole of London Bridge rises above the level of the Thames on human bones.
Whenever his digs struck recent graves, Dan's job was to obliterate them. Hence, his pose: corporation worker. Glorified refuse man. Hence his government career: since power accretes to those who know – in this case, quite literally - where the bodies are buried.
While the rest of us were taken up with our great social transformation, it fell to such men as Dan – gardeners, builders, miners, archaeologists - to deal with the sloughed-off stuff. The bones and skin.
Not secret, and not spoken of: there’s not a place on earth does not harbour infanticides. In England in medieval times we waited till the sun was set then lay across our newborn girls to smother them. Then, too, food was short and the dowries dear.
Something banged the wall, hard. I turned to see the mirror I had hung, just a couple of days before, rocking on its wire. Another blow, and the mirror rocked and knocked against the wall.
“Hey.”
The whole flat trembled as blow after blow rained down on the wall.
“Hey!”
Next door was normally so quiet, I had almost forgotten its existence. The feeling of splendid isolation I had enjoyed since moving in here fell away: I couldn’t figure out who it could be, hammering with such force. Were they moving furniture in there? Fixing cupboards?
The next blow was stronger still. A crack ran up the wall from floor to ceiling. I leapt up. “Hey. Stop it.” Another blow, and the crack widened. I stepped back and the backs of my knees touched the edge of the sofa and I sat down, nerveless, too disorientated to feel afraid. A second, diagonal crack opened up, met a hidden obstacle, and ran vertically up to the ceiling.
The room’s plaster coving, leaves and acorns and roses, snapped and crazed. A piece of stucco fell to the floor.
I didn’t understand what was happening. The wall was brick, I knew it was brick because I’d hung a mirror on this wall not two days before. But chunks of plasterboard were peeling back under repeated blows, revealing a wall made of balled-up sheets of newspaper. They flowed into the room on top of the plasterboard. Dan put his arms around me. I was afraid to look at him: to see him as helpless as I was. Anyway, I couldn’t tear my gaze from the wall.
Behind the newspaper was a wooden panel nailed over with batons. It was a door, or had been: there was no handle. The doorframe had split along its length and something was trying to force it open against the pile of plasterboard and batons already piled on the carpet. The room filled with pink-grey dust as the door swung in. The space beyond was the colour of old blood.
From out of the darkness, a grey figure emerged. It was no bigger than a child. It came through the wall, into my room. It was grey and covered in dust. Its face was a mask, strangely swollen: a bladder pulling away from the bone.
It spoke. It was very old. “What are you doing in my house?”
***
My landlord came round the same evening. By then Dan and I had gathered from his grandmother – communicating haphazardly through the fog of her dementia – that my living room and hers had once been a single, huge room. Her property. The house she grew up in. The property had been split in half years ago; long before my half had been subdivided to make flats.
The landlord said: “She must have remembered the door.”
“She certainly must have.”
He was embarrassed, and embarrassment made him aggressive. He seemed to think that because we were young, his mother’s demolition derby must have been partly our fault. “If she heard noises through the wall, it will have confused her.”
“I don’t make noises through the wall. Neither am I going to tiptoe around my own flat.”
He took her home.
When they were gone Dan and I went to the pub. We drank Old Speckled Hen and Dan said: “How many years do you think they left that poor cow stranded there, getting steadily more unhinged?”
“For all I know he’s round there every day looking after her.”
“You don’t really believe that.”
“Why not?” I looked at my watch. “He probably thinks it's the best place for her. The house she grew up in.”
“You saw what she was like.”
“Old people know their own minds.”
“While they still have them.”
Back home, Dan went to bed, exhausted. I brought a spare duvet into the living room for myself, poured myself a whisky and settled down to watch the rest of Man With a Movie Camera. (Dziga Vertov, 1929.) When it was over I turned off the television and the lamp.
The hole in my wall was a neat oblong, black against the dim grey-orange of the wall. Though the handles had been removed, the door still had its mechanism. The pin still just about caught, holding the door shut against its frame. Already I was finding it hard to imagine the wall without that door.
I went into the kitchen and dug out an old knife, its point snapped off long before. I tried the knife in the hole where the handle had been and turned. Pinching my fingertips into the gap between the door and the frame, I pulled the door towards me.
The air beyond tasted thick, like wax. The smell – it had been lingering around my flat all day – was her smell. Fusty, and speaking of decay, it was, nevertheless, not unpleasant.
A red glow suffused the room. Light from a streetlamp easily penetrated the thin red material of her curtains: I could make out their outline very easily. The red-filtered light was enough that I could navigate around the room. It was stuffed full of furniture. A chair was drawn up in front of a heavy sideboard, filling the space created by a bay window.
I ran my hand along the top of the sideboard. It was slick and clean and my hand came away smelling of resin. In her confusion, the old woman had kept her things spotless – unless someone came and cleaned for her.
How many hours had she spent in this red room? How many years?
I pulled the chair out of the way - its legs dragged on the thick rug - and opened a door of the sideboard.
It was filled with jars and when I held one up to the red light coming through the curtains, the contents admitted one tawny, diagonal blear before resolving to black.
***
Dad was all for clearing out the lot. He had a van, his man could drive, they'd be in and out within the night. Such were the times, after all, and what great family is not founded on the adventures of a buccaneer?
But I had a youth's hope, and told him no: that we should play the long game. I can't imagine what I was thinking: that they would show some generosity to me, perhaps, for not stealing their property? Ridiculous. Still, dad let me have my head. Still, somehow, my gamble paid off. The landlord, whose family name was Franklin, hardly showered me with riches, but he turned out friendly enough, and the following spring, at his grandmother's funeral, I met his daughters.
The match with Belinda – what a name! – was easy enough to arrange. The dowry would be a generous one. Pear orchards and plum trees, hops and brassicas and the young men to tend them. The business fell through, as I said, but the friendship of our families held. When Dan ran into political trouble he gave up his career and came home to run things for Dad. It was to him Franklin gave his youngest child, my nephews’ mum. (Melissa. What a name.)
The rest is ordinary. Dan has run our estate successfully over the years, has taken mistresses and made some of them wives, and filled the house with sons. Of them, the two eldest are my special treasure, since I'll have no kids myself. Every once in a while a brother of ours returns to take a hand in the making of our home. They bring us strange stories; of how the world is being set to rights. By a river in the Minas Gerais somewhere, someone reinvented the dolphin. But it is orange, and it keeps sinking.
Poor Liam's still languishing in Dubai, but the rest of us, piling in to exploit what we collectively know of the labour market, have done better than well.
As for me: well, what with one promotion and then another, this offshore London Britannia airfield has become my candy store. Three hundred observation drones. Fifty attack quadcopters. Six strike UAVs. There are eight thousand miles of coastline to protect, a hungry neighbour to the west famining on potatoes; to the east, a continent's-worth of peckish privateers. It is a busy time.
Come spring we all pile back onto the estate, of course, to help with pollination. Dad, ever the tinkerer, experiments sometimes with boxes of mechanical bees, imported at a swingeing cost from Shenzen and Macao. But nothing works as well as a chicken feather wielded by a practised hand. This is how Dan, the scion of our line, came to plummet from the topmost rung of his ladder. The sons he had been teaching screamed, and from where I sat, stirring drying pots on the kitchen table, the first thing that struck me was how they sounded just like girls.
***
Dad leads me in. Much fuss is made of me. The boys vie with each other to tell their little brothers about the day, the airfield, the mayor. While Dad’s women are cooing over them, I go through to the yard.
Dan is sitting where he usually sits, on sunny days like these, in the shelter of the main greenhouse, with a view of our plum trees. They, more than any other crop, have made our family rich, and it occurs to me with a lurch, seeing my brother slumped there in his chair under rugs, that it is not the sight of their fruit that has him enthralled. He is watching the walls. He is watching the gate. He is guarding our trees. There’s a gun by his side. A shotgun. We only ever fill the cartridges with rock salt, but still.
Dan sees me and smiles and beckons me to the bench beside him. “It’s time,” he says.
I knew this was coming.
“I can’t pretend I can do this any more. Look at me. Look.”
I say what you have to say in these situations. Deep down, though, I can only assent. There’s a lump in my throat. “I don’t deserve this.”
But Dan and I, we have always been close, and who else should he turn to, in his pain and growing weakness? Who else should he hand it all to?
He has the advantage in this argument. When he talks, it is my place to listen. The farm will be mine. Melissa. The boys. All of it mine. Everything I ever wanted, though it has never been my place to take a single pip. It is being given to me freely, now. A life. A family. As if I deserved it!
“Think of the line,” says Dan, against my words of protest. “The sons I’ll never have.”
We need sons, heaven knows. Young guns to hold our beach-heads against the naughty French. Keepers to protect our crop from night-stealing London boys. Swords to fight the feuds that, quite as much a marriage pacts, shape living in this hungry world.
It is no use. I have no head for politics. Try as I might, I cannot think of sons, but only of their making. Celia Johnson with a speck of grit in her eye. Underwear and a bed of dreams. May God forgive me, I am that depraved, my every thought is sex.
Dan laughs. He knows, and has always known, of my weakness. My interest in women. It is, for all the changes our world’s been through, still not an easy thing, for men to turn their backs on all the prospects a wife affords.
“Pick me a plum,” my brother says. So I go pick a plum. Men have been shot for less. With rock salt, yes, but still...
I remember the night we chose, Dan and I, not to raid the larder of the poor, confused old woman who had burst into my room. Perhaps it was simply the strangeness of the day that stopped us. (We stole one jar and left the rest alone.) I would like to think, though, that our forbearance sprang from some simple, instinct of our own. Call it decency.
It is hard, in such revolutionary times, always to feel good about oneself.
"Here," I say, returning to my crippled benefactor, the plum nursed in my hands.
Dan's look, as he pushes the fruit into his mouth, is the same look he gave me the night we tasted, ate, finished entirely, that jar of priceless, finite honey. Pleasure. Mischief. God help us all: youth.
Ten, twelve years on, Dan's enjoying another one-time treat: he chews a plum. A fruit that might have decked the table of a lord, and earned our boys a month of crusts. He spits the stone into the dust. Among our parsimonious lot, this amounts to a desperate display of power: he knows that he is dying.
I wonder how it tastes, that plum – and Dan, being Dan, sees and knows it all: my shamefaced ambition. My inexcusable excitement. To know so much is to excuse so much, I guess, because he beckons me, my brother and my friend, and once I'm knelt before him, spits that heavy, sweet paste straight into my mouth. And makes me King.
Vertaling - Nederlands Simon Ings
Stoelendans
Er is uiteraard een spoorverbinding die aansluit op Whitstable aan de kust, maar de burgervader zal met zijn gevolg per boot aankomen. Dat heeft eenvoudig een grotere impact. Vertegenwoordigers van de ploeg die aan de bouw van het vliegveld werken staan klaar om hem te begroeten. Technici met veiligheidshelm op en in fluorescerend oranje overall. En de plaatselijke politici, uiteraard. Zelfs zij die zich bitter hebben verzet tegen de bouw van het geval zijn op komen draven om de inwijding bij te wonen. De luchthaven is een feit, dus kunnen ze haar maar beter inzegenen, om op hun beurt te worden gezegend.
Het is vroeg in de ochtend, en ijzig koud, om eerlijk te zijn. Maar het voorjaarslicht, dat van het glanzend zwarte asfalt en de beglaasde façades van de terminal weerkaatst, is schitterend.
Ik baan me een weg naar voren om wat plek vrij te maken voor mijn neefjes bij de leuning van de uitzwaaibalustrade, en zelfs hierboven is het moeilijk om de zee te zien. Een kritische pers heeft veel ophef gemaakt over de hoognodige verdedigingswerken die dit project moesten beschermen tegen de steeds frequenter voorkomende extreem hoge waterstanden in het Kanaal. Maar de constructie is niet zo verchroomd en uitmuntend als werd beweerd dat ze zou worden: deze klus van het heroveren van land op de zee en dat waar nodig weer terug te geven (‘geleide terugtrekking’, noemen ze het), is een oude bekende. Het is bijna volkskunst hier, als het niet op zo’n industriële schaal plaatsvond.
De staatsiesloep van de burgervader is in zicht. Ze meert in een paar seconden aan. Niks geen getreuzel en ongeduldig voetgetik. Dit schip is voorzien van straalmotoren in plaats van schroefaandrijving en het glijdt zo elegant z’n versierde ligplaats (Schots blauw en Engels rood en wit) in als werd het geleid door de hand van een reusachtig kind.
Mijn neefjes sjorren aan mijn handen, ieder aan een kant, alsof ze me zo naar de begane grond zouden slingeren: een in verleiding gebrachte Jezus die van een rots springt terwijl zijn landing wordt verzacht door beschermengelen. Het is een vreemd moment. Gedurende een ogenblik zie ik mezelf op leeftijd, terwijl de jongens me als volwassen mannen overeind houden. Emotie heeft me vaak te grazen genomen dit jaar. Mijn huwelijk viel lang geleden in duigen, toen de bruid ten buit viel aan een of ander hoge partijpoliticus die ik nauwelijks ken. Dus zal ik als de meeste mannen kinderloos blijven. Nu ik over de dertig ben, kan ik het wel schudden. En ook al is dat heel normaal, en niets om je voor te schamen, het doet zeer, meer dan ik had gedacht. Toen ik jong was en me voor de eerste maal inzette voor de gemeenschap (‘Géé-ééf ACHT! Wakker worden!’) had ik nog geen enkele gedachte gewijd aan kroost.
De burgervader mengt zich inmiddels onder de bouwvakkers. Ze drommen juichend om hem heen, en hij wuift. Zijn haar is woest, een menselijke paardenbloem, zijn zware torso een zwelgend vat. Hij lacht. Hij wuift.
Er verschijnt een man in het wit, met een pint London Pride op een zilveren dienblad. De menigte juicht. Ik juich mee, net als de jongens. Waarom niet? Afgezien van de politiek, is het een schitterende gebeurtenis. Deze plek. Dit moment. Onze burgervader vult zijn mond met bier en draait in de rondte – enorme buik, en zulke kleine voeten – terwijl hij de menigte besproeit. De gezalfden huppelen extatisch rond, ze zijn hun waardigheid volkomen kwijt. Om mij heen gaat een gekreun op, smachtend van popidolatrie, dat me duidelijk maakt dat ik niet de enige ben die wenste dat de burgervader mij bespogen had.
***
Het is vier uur tegen de tijd dat we onderweg zijn, terug naar Hampshire en huis.
De jongens zijn van de leeftijd waarop ze nieuwsgierig worden. ‘Dus u hebt een meisje gehad?’
‘Dat ligt niet op mijn weg. En ook niet die van jullie.’
‘Maar u zou gaan trouwen.’
In werkelijkheid dien ik, net als de meesten van ons, de gemeenschap beter buiten bed. Ik ben niet bespogen, maar ik heb duizenden malen de pis van de burgervader van Londen gedronken, nauwelijks verdund, recht uit het steriele glas. Mijn werk voor de immigratie is rijkelijk beloond.
De jongens piekeren over de kwestie als was het een lastige schoenveterknoop. Alleen kinderen lijken nog in verwarring gebracht door het tempo waarin zich de maatschappelijke transformatie van onze natie voltrekt, maar ook dat is geen geheim. Het is de gewoonste zaak van de wereld om het algemeen welzijn te koesteren wanneer er voedselschaarste heerst en we zuinig moeten omspringen met wat we hebben en onszelf beschermen tegen mededingers. De rooftochten van de gretige Franse appeldieven. Belgische koolzaadolie-aftappers die stiekem gedurende de schemer in platbodems binnenglippen via de Ald en Ore. Roofzuchtige bloedverwanten die met hun fruitmanden over het prikkeldraad klimmen en handig de mijnen ontwijken langs de M52 van de Londense ring.
Kent is nog altijd de tuin van de natie, ook al zijn alle bijen er dood, en we verdedigen die tuin zo goed we kunnen, met tasers en drones van ijzerdraad en papier, claxons en boerenzonen die semi-legaal als burgerwacht functioneren, voorzien van het insigne, met de instructie niet echt lichamelijk letsel toe te brengen.
(‘Hier, drink! De burgervaderlijke zegening! De uitgespaarde appeloogst!’ Ik drink de pis zonder door te slikken en sproei. De jonge knapen springen op van achter hun scherm en juichen, slaan elkaar op de schouders, komen aanrennen om dat beetje goddelijke vocht op te vangen. Alleen kinderen vinden dat gek. De rest van ons, als ik exemplarisch ben – en waarom zou ik dat niet zijn? – is eerder opgelucht, geloof ik, eindelijk verlost van alle loze beloften van onze vroegere staat van zijn.)
‘Eén man kan honderd vrouwen bevruchten.’ Net als alle in verlegenheid gebrachte volwassenen, zoek ik soelaas bij de wetenschap. Dit zal ze een rad voor ogen draaien, het zal hun vragen doen stoppen. ‘En zo zullen we binnen afzienbare tijd allemaal broeders zijn.’
‘En zusters.’
‘Zusters ook, soms.’ Zo ver wil ik wel gaan. ‘Dus, omdat we familie zijn, hoeven we niet ons eigen kroost te verwekken, aangezien we onze genen delen met onze broeders. In plaats daarvan zorgen we voor onze familieleden, voeden en beschermen we onze burgervader, schenken hem onze meisjes, ontvangen zijn zegening.’
‘Net als de bijen.’
Precies. ‘Net als de bijen die we uitroeiden.’
In Noord-Azië, waar de voedselschaarste lang niet zo groot is, lachen ze ons vast uit, om hoe we veranderd zijn – het grote, eerbiedwaardige Europa, die haar verdiensten tegenwoordig aanpast aan een nieuw, minder smakelijk milieu. (‘Vooruit. Eet je watergruwel. Glucosestroop zit in de pot.’) Hun hilariteit is onterecht. De ironie van onze samenleving ontgaat ons niet. We weten wat er van ons is geworden, en waardoor. Vanuit deze positie kunnen we het leven dat we destijds leidden zien voor wat het was: eenzaam, egoïstisch en respectloos.
De torens van Chichester glanzen neonroze tegen de kwijnende dag. Het is een prima uitstapje geweest, al bij al. Gedenkwaardig, en zelfs plezierig, ondanks al het gedrang en gewacht. Je ziet niet elke dag je burgervader.
‘Waarom maakten we de bijen dood?’
‘Het was een ongeluk, natuurlijk, Bill, niemand wilde de bijen dood hebben.’
Bill neemt het zwaar op, dit verlies van natuurlijke hulp – het fascineert hem, hoe de millennialange voortgang kon worden verbroken. Deels omdat dat op school wordt onderwezen, deels omdat hij oog heeft voor al wat leeft. Maar meest nog omdat zijn vader, gewapend met een in stuifmeelmengsel gedoopte kippenveer, uit een appelboom op ons landgoed viel en z’n nek brak. Overleefde het, maar heeft constant pijn. Arme Dan: de meest naaste van mijn vijftig familieleden.
‘We spoten tegen schadelijke insecten, en geen enkel gif was de bijen fataal, maar combinaties die we niet konden voorzien of naar onze kennis konden modelleren.’ Ongelogen. De wereld is rijk en onmetelijk en wanstaltig zelfvoorzienend. Wetenschap werkt wonderwel in een laboratorium, maar ze is zo nietig, zo ongelooflijk kwetsbaar, vanaf het moment dat je ze blootstelt aan de wereld.
Waterlooville. Havant. Ouderlijk huis. Vaders vrouwen zwaaien van achter de ramen van de boerenhoeve, en vader zelf doet open. Inmiddels met pensioen, de hele boerderij overgenomen door Dan. Vader is nog altijd ons middelpunt en boegbeeld.
Ik vraag naar mijn broer.
Vader glimlacht op zijn eigen treurige wijze. ‘Het is mooi geweest voor hem vandaag, geloof ik. Uitrusten. Lezen in de zon.’
‘Dat doet me goed.’
De oude man buigt voorover en spuwt een zegening in mijn oog. ‘En jij?’
***
De dingen die kinderen raadselachtig vinden. Bijen. Je kunt beter vragen hoezo vermoordden we de vrouwen.
In een lege bioscoop, de stoelen gaan omlaag om hun bezoekers te ontvangen.
Een orkest zit doodstil, de musici onverstoorbaar als etalagepoppen, bedolven onder griezelige concentratie.
Twee naalden naderen elkaar. Licht vonkt en bloeit op tussen de beide punten, vult het doek.
Een cameraman ligt dwars over een spoorlijn, om een naderende locomotief te filmen. De man laat zich op het laatste moment wegrollen, maar één voet ligt nog op de rail. Wagons suizen en schommelen en snijden elkaar vanuit alle gezichtshoeken: gewelddadige, messcherpe bewegingen vullen het doek.
Een jonge vrouw schrikt op uit een nachtmerrie, laat zich uit bed glijden en begint zich aan te kleden.
Worden we verondersteld ons te herinneren?
Ik stopte de video en liep naar de gang om de telefoon op te nemen. Mijn broer Dan had een trein eerder genomen – hij was al op het station van Portsmouth Harbour.
‘Ik ben er in twintig minuten,’ zei ik.
Toentertijd – waar hebben we het over, tien twaalf jaar geleden? – was station Portsmouth Harbour nog helemaal van hout en glas en volkomen vervallen. ‘Net een scène uit Brief Encounter,’ grapte Dan toen hij me omhelsde.
1945. Trevor Howard houdt Celia Johnson vast rond haar middel, neemt afscheid van haar op precies zo’n perron als dit. We keken destijds veel oude films, om de voor de hand liggende reden. Oude begeerten doven nu eenmaal slecht, en we hunkerden ernaar vanwege hun vrouwen. Hun kwetsbare ogen en fraai gevormde kuiten en al die treurnis in hun lieflijke woorden. Zelfs de nieuwe lichting censoren, aan deze nieuwe wereld gewaagd en strijdlustig om haar te verdedigen, zouden nimmer aan David Lean komen.
Het uitgestrekte kiezelstrand van Southsea was een klein stukje lopen hiervandaan. De tijstromen waren er immens, sleepten de stenen oostwaarts, en indrukwekkende houten golfbrekers deelden het strand op in grote hoogwandige hokken om het te behouden.
In zijn jekker en afgetrapte kistjes zou Dan zo uit de oude Russische film getuimeld kunnen zijn die ik had bekeken. ‘We zijn een villa aan het opgraven,’ zei hij me, terwijl we over de kiezels glibberden en waggelden. Dan was de schrandere van ons, degeen die was gaan studeren. ‘Het is een verdomde aanfluiting.’ Hij had een manier van praten over de finesses van archeologische opgravingen – welke elementen een onderzoek waard waren, welke je moest vastleggen, welke weggraven – die maakte dat het klonk alsof hij aan het bijklussen was op een bouwterrein. En het is een feit dat zijn ervaringen hem hadden gehard en verruwd.
Ik vroeg me af of deze bescheiden maar tekenende transformatie kenmerkend was. We zagen onze broers maar zelden, zo veel als we er hadden. De drie oudste bekleedden functies bij de aanleg van London Britannia – destijds gewoon ‘Boris Island’, en een reeks door bruggen verbonden torens die verrees op de plek met de weinig goeds voorspellende naam Shivering Sands. Robert was naar Scarborough verhuisd en werkte voor de kustwacht. De rest had werk gevonden in het buitenland, in Djakarta en Koeala Loempoer, en de arme Liam in Doebai. Het geld dat ze naar huis stuurden bekostigde Dan’s opleiding, aangezien het vaders plan was de jongsten klaar te stomen voor een carrière in overheidsdienst. Ik stelde me mijn broers voor als zongebruind en gehard door hun werk. En ik? Destijds was ik een bijzonder laaggeplaatste waarnemer, en stuurde gerecyclede plastic drones van Portsmouth Airport aan de kust van Hampshire. Het was alleen in naam een overheidsbaan. Het was een plaatselijke regeling – eerder een soort burgerwacht, om eerlijk te zijn. Dit maakte me op z’n best een piepklein pijltje op mijn vaders boog.
Ik verdiende er echter – na aftrek van het geld dat ik naar huis stuurde – voldoende mee om een verbouwd appartement te kunnen huren in een van die bruidstaartwitte Georgische huizen die uitkijken op de esplanade. Vanbinnen was het heel gewoontjes, met al die witte verf en het tarwemeel tapijt, totdat het voorjaar kwam en het zonlicht fel door de erker naar binnen scheen en de hele voorkamer veranderde in kandij en poedersuiker.
‘Schitterend.’
Het was het laatste wat ik verwachtte dat Dan zou zeggen.
‘Het is verdomde schitterend.’
‘Het is niet slecht.’
‘Je zou mijn stinkhol moeten zien,’ zei Dan met grof genoegen. Hij was nog met me aan het wedijveren.
Op dat moment dacht ik dat hij zich gewoon aanstelde. Nu realiseer ik me – en natuurlijk veel te laat – dat grove nihilistische retoriek zijn manier was om lucht te geven aan wat in de eindtijdstemming van die dagen onuitsprekelijk was geworden: hun afgrijzen.
Ik geloof niet dat dat te sterk is uitgedrukt. Het blootleggen van de graven van kleine meisjes, honderden en honderden, was een onvermijdelijke bijkomstigheid van Dan’s betrekking. Baby’s voornamelijk – maar ook een aantal grotere kinderen. De zaak werd niet zozeer verborgen als wel genegeerd. Die winter was ik naar Newcastle geweest voor een filmfestival – de nonnenkloosters daar hadden torens gebouwd in het openbare park voor mensen die een kind kwijt wilden. Baby’s overleefden hoogstens een paar dagen, blootgesteld aan de regen en kou. Niemand schonk er enige aandacht aan.
Dan’s baan bestond eruit bouwterreinen te bezoeken tijdens de fase van het slopen, en te kijken wat er te vergaren viel van ’s lands verleden voordat de bouwvakkers kwamen en het begroeven onder gewapend beton. Het verleden wordt natuurlijk eerder uitgevonden dan blootgelegd. Je ziet wat je is voorgekauwd. Geen mens wil een boot vinden, want boten zijn de duivel zelve om te conserveren en het duurt eeuwen, eindeloos oponthoud. Graven zijn daarbij vergeleken een verwaarloosbaar probleem, daar zijn er zo veel van. De hele London Bridge steekt boven het peil van de Thames uit op menselijke botten.
Elke keer dat hij op recente graven stuitte, was het Dan’s taak ze te vernietigen. Vandaar zijn pose: corporatiearbeider. Opgehemeld overschotverwijderaar. Vandaar zijn staatscarrière: aangezien macht zich hecht aan hen die weten – in dit geval, tamelijk letterlijk – waar de lijken zijn begraven.
Terwijl de rest van ons in beslag genomen werd door onze grote maatschappelijke transformatie, was het aan mannen als Dan – tuiniers, bouwvakkers, mijnwerkers, archeologen – om zich te ontfermen over het verworpene. De beenderen en stoffelijke resten.
Geen geheim, en onbesproken: er is geen plek op aarde die geen kindermoorden herbergt. In het Engeland van de Middeleeuwen wachtten we tot de zon was ondergegaan om op onze pasgeboren meisjes te gaan liggen om ze te verstikken. Ook toen was het voedsel schaars en de bruidsschat duur.
Er knalde iets tegen de muur, hard. Ik draaide me om en zag de spiegel die ik net een paar dagen geleden had opgehangen schommelen aan z’n draad. Nog een klap, en de spiegel schommelde en sloeg tegen de muur.
‘Hé!’
Het hele huis trilde terwijl de ene knal na de andere op de muur neerkwam.
‘Hé!’
Hiernaast was het gewoonlijk zo stil, ik was bijna het bestaan ervan vergeten. Het gevoel van heerlijke afzondering dat ik had genoten sinds ik hier introk viel weg: ik kon niet bedenken wie het kon zijn die met zo’n geweld erop los beukte. Waren ze daar meubels aan het verplaatsen? Kasten aan het repareren?
De volgende klap was nog krachtiger. Er verscheen een barst van de vloer tot aan het plafond.
Ik sprong op. ‘Hé, kap daarmee!’
Nog een knal, en de barst verwijdde zich.
Ik deinsde achteruit en de binnenkant van mijn knieën raakten de rand van de bank en ik ging zitten, krachteloos, te verward om angst te voelen.
Een tweede barst verscheen, raakte een verborgen obstakel, en liep verticaal omhoog tot aan het plafond. De gipsen plafondrand, bladeren en eikels en rozen, knapte en craqueleerde. Een stuk pleisterkalk viel op de grond.
Ik begreep niet wat er aan de hand was. De muur was van baksteen, ik wist dat het baksteen was omdat ik er nog geen twee dagen geleden een spiegel aan gehangen had. Maar stukken gipsplaat lieten los onder de herhaalde klappen, en onthulden een muur gemaakt van proppen krantenpapier die boven op de berg gipsplaat vielen en de kamer in rolden.
Dan sloeg zijn armen om me heen. Ik durfde hem niet aan te kijken: hem net zo hulpeloos te zien als ik was. Hoe dan ook, ik kon mijn ogen niet van de muur afhouden.
Achter het krantenpapier bevond zich een houten paneel betimmerd met latjes. Het was een deur, of was dat geweest: een kruk ontbrak. De deurstijl was over de volle lengte opengespleten en iets was aan het proberen het te forceren tegen de berg gipsplaat en latwerk die zich op het tapijt had gevormd. De kamer vulde zich met roze-grijs stof toen de deur openzwaaide. De ruimte erachter had de kleur van geronnen bloed.
Vanuit de duisternis kwam een grijze gestalte tevoorschijn. Niet groter dan een kind. Het liep door de muur mijn kamer in. Het was grijs en zat onder het stof. Het gezicht was een masker, eigenaardig gezwollen: een blaar die zich losmaakte van het bot.
Het sprak. Het was heel oud. ‘Wat doet u in mijn huis?’
***
Mijn huisbaas kwam dezelfde avond langs. Inmiddels hadden Dan en ik van diens grootmoeder begrepen – zoals ze warrig te verstaan gaf door de mist van haar dementie – dat mijn woonkamer en de hare ooit één enkele, grote kamer was geweest. Haar domein. Het huis waarin ze was opgegroeid. De woning was jaren geleden opgesplitst – lang voordat mijn helft was afgescheiden om een appartement te vormen.
De huisbaas zei: ‘Ze moet zich de deur herinnerd hebben.’
‘Dat moet ze ongetwijfeld hebben gedaan.’
Hij zat ermee verlegen, en verlegenheid maakte hem agressief. Hij leek ervan uit te gaan dat de slopersuitbarsting van zijn moeder deels aan onszelf te wijten was, omdat we jong waren. ‘Als zij lawaai door de muur hoorde, zal zij ervan in de war geraakt zijn.’
‘Ik maak geen herrie die je door de muur kunt horen. En ik ga ook niet op m’n tenen lopen in m’n eigen huis.’
Hij nam haar mee naar huis.
Toen ze weg waren gingen Dan en ik naar de pub. We dronken Old Speckled Hen en Dan zei: ‘Hoeveel jaar denk je dat ze dat arme oud wijf daar hulpeloos hebben laten zitten, terwijl ze onherroepelijk de kluts kwijtraakte?’
‘Voor zover ik weet komt hij elke dag even kijken hoe het met haar gaat.’
‘Dat geloof je zelf niet.’
‘Waarom niet?’ Ik keek op m’n horloge. ‘Hij denkt waarschijnlijk dat het de beste plek is voor haar. Het huis waarin ze opgroeide.’
‘Je zag hoe ze eraan toe was.’
‘Oude mensen weten heel goed wat ze willen.’
‘Zolang ze nog bij zijn.’
Toen we weer thuis waren, ging Dan doodmoe naar bed. Ik sleepte een donzen dekbed voor mezelf naar de woonkamer, schonk mezelf een whisky in en installeerde me om de rest van De man met de camera te zien (Dziga Vertov, 1929). Toen die afgelopen was deed ik de televisie en het licht uit.
Het gat in mijn muur was een keurige rechthoek, die zwart afstak tegen het matte grijs-oranje van de muur. Hoewel de kruk was weggehaald, was de deur nog wel voorzien van haar mechanisme. De schoot rustte nog net in de sluitplaat, en hield de deur op z’n plek in de stijl. Ik kon me inmiddels de muur nog maar nauwelijks voorstellen zonder die deur.
Ik liep naar de keuken en vond een oud mes waarvan de punt lang geleden afgebroken was. Ik stak het mes in het gat waar de krukstift had gezeten en draaide. Ik klemde mijn vingers tussen de deur en de stijl, en trok de deur naar me toe.
De lucht erachter smaakte vet, als was. De geur – die de hele dag al rondhing in huis – was de hare. Het was muf, getuigend van bederf, en desondanks niet onaangenaam.
Een rode gloed vervulde de ruimte. Het licht van een straatlantaarn drong met gemak door de dunne stof van haar gordijnen – ik kon de contouren duidelijk ontwaren. Het rood gefilterde licht was sterk genoeg om me te kunnen oriënteren. De kamer stond propvol meubels. Een stoel stond aangeschoven voor een log dressoir, dat de door de erker gevormde ruimte vulde.
Ik liet mijn hand over het bovenblad van het dressoir gaan. Het was glad en schoon en aan mijn hand bleef de geur van hars hangen. Ondanks haar verwarring had de oude vrouw haar spullen brandschoon gehouden – tenzij er iemand langskwam om schoon te maken.
Hoeveel uren had ze in deze rode kamer doorgebracht? Hoeveel jaar?
Ik trok de stoel weg – de poten sleepten over het dikke tapijt – en opende een deur van het dressoir.
Het stond vol met glazen potten en toen ik er een tegen het rode licht hield dat door de gordijnen scheen, stond de inhoud één geelbruine, diagonale waas af, alvorens op te lossen in zwart.
***
Vader was er helemaal voor in om de boel leeg te halen. Hij beschikte over een busje, zijn knecht kon rijden, ze zouden de klus ’s nachts klaren. Zo ging dat toen tenslotte, en welke grote familie is niet voortgekomen uit de avonturen van een boekanier?
Maar ik koesterde het optimisme van de jeugd, en zei hem dat ik dat niet wilde: dat we het eerlijk moesten spelen en rustig afwachten. Ik kan me niet voorstellen wat ik verwachtte: dat ze me ruim zouden belonen, wellicht, omdat ik hun eigendom met rust liet? Belachelijk. En toch gaf vader me de vrije hand. En toch leverde mijn spel me via een omweg wat op. De huisbaas, wiens achternaam niet voor niets Franklin was, overlaadde me niet direct met rijkdom, maar hij bleek uiteindelijk behoorlijk welwillend te zijn, en het voorjaar daarop, tijdens de begrafenis van zijn grootmoeder, maakte ik kennis met zijn dochters.
Het huwelijk met Belinda – wat een naam! – was zonder problemen te regelen. De bruidsschat zou overvloedig zijn. Perenboomgaarden en pruimenbomen, hopplanten en koolsoorten en de nodige jongemannen om voor ze te zorgen. De zaak viel in duigen, zoals ik al zei, maar de vriendschap tussen onze families hield stand. Toen Dan in politieke problemen belandde, gaf hij de brui aan zijn carrière en ging naar huis om vader te helpen. Hij was het wie Franklin zijn jongste kind schonk, de moeder van mijn neefjes. (Melissa. Wat een naam.)
De rest is simpel. Dan heeft ons landgoed in de loop der jaren succesvol geleid, heeft minnaressen genomen, en sommigen van hen tot vrouw, en het huis met zonen gevuld. Van hen zijn de twee oudsten mijn oogappels, temeer omdat ik zelf kinderloos zal blijven. Af en toe keert een van onze broers terug om thuis een handje te helpen. Ze dissen bizarre grappen op – over hoe de wereld weer op orde gebracht wordt. Bij een rivier ergens in Minas Gerais, heeft iemand de dolfijn weer uitgevonden. Behalve dat ie oranje is en maar blijft zinken.
De arme Liam kwijnt nog altijd weg in Doebai, maar de rest van ons, als we alles bij elkaar optellen van wat we met elkaar weten van de arbeidsmarkt, heeft meer dan goed geboerd.
Wat mij aangaat: ach, met één promotie en daarna nog een, is dit vóór de kust gelegen London Britannia Airport mijn snoepwinkel geworden. Driehonderd observatiedrones. Vijftig gevechtsquadcopters. Zes onbemande jachtvliegtuigen. Er is achtduizend mijl kust te bewaken, een buur in het westen die wegkwijnt op een schamel dieet van aardappels, en in het oosten een waar continent aan uitgehongerde kapers. Het zijn drukke tijden.
Met de lente troepen we uiteraard weer allemaal samen op het landgoed om te helpen met bestuiven. Vader, vanouds aan het liefhebberen, experimenteert soms met mechanische bijen, geïmporteerd tegen een formidabele kostprijs uit Shenzen en Macao. Maar niets werkt zo goed als een kippenveer in een geoefende hand. Dat is hoe Dan, telg van onze familie, van de bovenste sport van zijn ladder omlaag zeilde. De zoons die hij het aan het voordoen was, gilden het uit, en vanwaar ik droogpotten zat om te roeren aan de keukentafel, was het eerste wat me trof dat ze net als meisjes klonken.
***
Vader gaat me voor naar binnen. Er wordt overdreven veel aandacht aan mijn komst geschonken. De jongens wedijveren met elkaar om hun kleine broers over de dag te vertellen, het vliegveld, de burgervader. Terwijl vaders vrouwen zich over hen ontfermen, loop ik door naar het erf.
Dan zit waar hij gewoonlijk zit op zonnige dagen als deze, in de beschutting van de grote broeikas, met uitzicht op onze pruimenbomen. Meer dan welk ander gewas hebben die onze familie rijk gemaakt, en plotseling realiseer ik me, nu ik mijn broer daar in zijn stoel ineengezakt onder dekens zie zitten, dat het niet de aanblik van het fruit is dat hem in de ban houdt. Hij kijkt naar de muren. Hij houdt het hek in de gaten. Hij bewaakt onze bomen. Er staat een geweer naast hem. Een jachtgeweer. We vullen de patronen tegenwoordig wel met steenzout, maar toch.
Dan ziet me en glimlacht en wenkt me naar de bank naast hem. ‘Het is tijd,’ zegt hij.
Ik wist dat dit zou komen.
‘Ik kan niet doen alsof ik dit nog langer volhoud. Moet je mij zien. Kijk.’
Ik zeg wat je in zulke situaties geacht wordt te zeggen. Diep vanbinnen kan ik echter alleen maar instemmen. Ik heb een brok in m’n keel. ‘Ik heb er geen recht op.’
Maar Dan en ik zijn altijd dik met elkaar geweest, en tot wie anders zou hij zich moeten wenden, met zijn pijn en toenemende zwakte? Aan wie anders zou hij het allemaal geven?
Hij heeft de beste papieren in deze confrontatie. Als hij spreekt, rest mij niets dan te luisteren. De boerderij zal van mij zijn. Melissa. De jongens. Allemaal van mij. Alles wat ik ooit verlangde, ook al heb ik nimmer in de positie verkeerd mijn hand uit te strekken naar ook maar het kleinste greintje. Het wordt me zomaar gegeven, nu. Een leven. Een familie. Alsof ik er recht op had!
‘Denk aan de familielijn,’ zegt Dan, ondanks mijn tegensputteren. ‘De zoons die ik nooit zal hebben.’
Zonen, God weet dat we ze nodig hebben. Jonge kerels om onze bruggenhoofden te bemannen tegen de doortrapte Fransen. Bewakers om onze oogst te beschermen tegen nachtelijke rooftochten van Londense jongens. Zwaarden om de vetes uit te vechten die, net zozeer als de huwelijksovereenkomsten, het leven bepalen in deze hongerige wereld.
Het heeft geen zin. Ik heb geen knobbel voor politiek. Wat ik ook probeer, ik kan me geen zoons voorstellen, alleen het maken ervan. Celia Johnson met een zandkorreltje in haar oog. Ondergoed en een bed vol dromen. Moge God me vergeven, zo verdorven ben ik, het enige waaraan ik denk is sex.
Dan lacht. Hij weet het, hij heeft altijd weet gehad van mijn zwakke punt. Mijn interesse in vrouwen. Het is, ondanks alle veranderingen die onze wereld heeft ondergaan, nog altijd niet gemakkelijk voor mannen om af te zien van alle vooruitzichten die een echtgenote biedt.
‘Pluk een pruim voor me,’ zegt mijn broer.
Dus pluk ik een pruim. Mensen zijn voor minder neergeschoten. Met steenzout, zeker, maar toch...
Ik herinner me de avond waarop we besloten, Dan en ik, de provisiekast van de arme, verwarde oude vrouw die mijn kamer was binnengestormd niet te plunderen. Misschien was het eenvoudig de vreemdheid van de dag die ons ervan weerhield. (We stalen één pot en lieten de rest ongemoeid.) Ik zou echter graag willen geloven dat ons geduld ontsproot aan een of ander simpel instinct van onszelf. Zeg maar fatsoen.
Het is moeilijk om je in zulke revolutionaire tijden altijd goed te voelen over jezelf.
‘Hier,’ zeg ik als ik naar mijn gehandicapte weldoener terugkeer, de pruim koesterend in mijn handen.
Dan’s blik, terwijl hij de vrucht in zijn mond stopt, is dezelfde die hij me schonk op de avond dat we van die onbetaalbare, eenmalige pot honing proefden, ervan aten, hem helemaal leegschransden. Genot. Zonde. God zij ons genadig: jeugd.
Tien, twaalf jaar later geniet Dan een andere eenmalige traktatie: hij kauwt op een pruim. Een vrucht die de dis van een machtig man had kunnen tooien, en wat onze jongens een heel karig maandloon had kunnen opleveren. Hij spuugt de pit in het stof. Onder ons soort spaarzame mensen komt dit neer op een hopeloos vertoon van macht: hij weet dat hij stervende is.
Ik vraag me af hoe dat smaakt, zo’n pruim – en Dan, omdat hij Dan is, ziet en weet het allemaal: mijn schuchtere ambitie. Mijn onvergeeflijke opwinding. Zo veel weten is zo veel vergeven, neem ik aan, want hij wenkt me, mijn broer en vriend, en als ik eenmaal geknield voor hem zit, spuwt hij die zware, zoete spijs rechtstreeks in mijn mond. En maakt me Koning.
Portfolio